Yanık nedir, çeşitleri nelerdir?

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
Her insan yaşamı boyunca birçok kez küçük de olsa yanık etkenine maruz
kalabilir nadir olarak da hayatı tehdit edecek kadar büyük yanıklarla
karşılaşmaktadır. Yanık yüzeyinin geniş ve derin olması iyileşmeyi
geciktirmekte[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] şekil bozukluklarının oluşmasına[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
organ kayıplarına ve ölümlere neden olmaktadır. Yaşamı kolaylaştırmak
için kullanılan teknoloji; yeni olanakları ve yanma tehlikesini de
beraberinde getirdiği gibi yanığa bağlı yaralanmalara giderek daha sık
rastlanmaktadır. Bununla birlikte yanık yapısının anlaşılması[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] cerrahi tekniklerin ilerlemesi[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
ileri teknoloji ve yanık ekibi kavramının yaygınlaşması ile yanıklı
hastaların ölüm ve sakatlık oranlarının azalması beklenmektedir.



Yanık Türleri
Yanık; alev[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] haşlanma[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] sıcak cisimlerle temas[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] elektrik[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kimyasal maddeler ve radyasyon[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] soğuk nedeniyle gelişebilir. Haşlanma yanığı[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] alev yanığı ve temas yanığı[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] termal yanıklar olarak da adlandırılmaktadır.
Alev Yanığı: Doku hasarı[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
yanan gazların cilt üzerine doğrudan etkisi ile meydana gelir. Bu tür
yanıklar genellikle derindir ve yüksek ısı gerektirir. Alev yanıkları
beraberinde inhalasyon yaralanmasını da getirebilir. Hastanın iyileşme
sürec yanık alanın genişliğine göre değişir.
Haşlanma Yanığı: Haşlanma yanıkları sıcak sıvılar veya buharla meydana gelen yanıklardır. Yanığın derinliği ve şiddeti[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] temas süresine ve yanıktan hemen sonraki ilk yardım uygulamalarına bağlı olarak değişir.
Temas Yanıkları: Cildin sıcak cisimlerle doğrudan teması ile meydana
gelen yanıklara temas yanıkları denir. Ani geri çekme refleksi temasın
genellikle kısa olduğu anlamına gelir. Ancak bilinç kaybı veya
işyerindeki mekanik yaralanmalarda temas yanıkları derin olabilir.
Elektrik Yanıkları : Elektrik akımının voltajı[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] amperi[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] temas noktasındaki dokuların direnci ve süresi yanığın şiddetini belirler. Elektrik enerjisi ısı yaralanmasına dönüşür[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] küçük fakat derin yanıklara neden olabilir. Elektrik yanıklarına yüzeyden bakıldığında[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] akımın giriş ve çıkış yerleri gözlenir[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bu durum daha kapsamlı olan cilt altı dokusundaki hasarı maskeler.
Kimyasal Yanıklar: Yanığın nedeni asit ya da alkali maddeler olabilir.
Yanığın şiddeti kimyasal maddenin yoğunluğu ve temas süresine bağlıdır.
Kimyasal yanıklar yaralanma açısından termal yaralanmalara benzerdir
ancak verdikleri hasar kimyasal madde uzaklaştırılana kadar devam eder.
Kimyasal yanıklar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] laboratuar kazaları[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] endüstriyel kazalar sonucu görülmektedir.
Radyasyon Yanıkları: Biyolojik açıdan nükleer reaksiyon ile ortama
yüksek ısı ve iyonize radyasyon salınır. Patlama sonucu ortama salınan
ısı ile patlama şeklinde termal yaralanma oluşur. Isı nedeniyle
insanların giysileri[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
çevrelerindeki eşyalar tutuşur ve bunların çıkardığı yangınlar ciddi
yanıklara neden olur. Belli bir düzeyin üzerinde maruz kalınan
radyoaktif ışınlar hücre hasarına yol açan iyonizasyona neden olur.
İyonizan radyasyon ile biyolojik hasar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] enerji transferi sonucu olur.
İnhalasyon Yanığı: İnhalasyon yanıkları[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yanık sonucu ortaya çıkan duman[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] zehirli gazlar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
sıcak hava ve buharın solunması sonucu ortaya çıkar. Solunum yollarında
doku hasarına neden olur. Genellikle nefes borusunun ağzına yakınlığına
göre sınıflandırılır. Özellikle kapalı alanlarda meydana gelen
yangınlardan sonra inhalasyon yanıkları ön plana çıkmaktadır.
Donmalar: Donma ile meydana gelen yaralanmalar yanık ile meydana gelen yaralanmalara benzer. Soğuk derecesi[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
soğukta kalma süresi ve nemliliğe göre donmanın derinliği ve genişliği
belirlenir. Termal yaralanmalardan farklı olarak ilk görüldüğünden daha
az doku kaybı vardır. Donmuş bölge normal sıcaklığına geldiğinde kızarır[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] dokuda kanlanma görülür ve ödem oluşumu başlar.