Güneş Dışı Gezegen

Güneş Dışı Gezegen

Güneş dışı gezegen[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
Güneş Sistemi'nin dışında ve başka bir yıldızın yörüngesinde bulunan
gezegendir. Ekim 2008 itibarı ile 313 güneş ötesi gezegen algılanmış ve
doğrulanmıştır. Bu gezegenlerin büyük bir çoğunluğu fiili
görüntülemeden ziyade doğrudan olmayan çeşitli yöntemlerle saptandı.
Bunların çoğu Jüpiter'i andıran şekilde büyük kütleli dev gezegenlerdir[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
bununla birlikte muhtemelen bu algılama teknolojisinin sınırlı
olmasından kaynaklıdır. Henüz doğrulanmamış yeni saptamalar daha küçük
dünyaların çok daha yaygın olduğu fikrini veriyor.
Güneş dışı gezegenler 19. yüzyılın ortasında bilimsel araştırma konusu
haline geldi. Astronomlar genellikle bu gezegenlerin var olduklarını
farzediyorlardı ancak ne kadar yaygın olduklarını ya da Güneş
Sistemi'ndeki gezegenlerle ne derecede benzerlik gösterdiklerini
bilmiyorlardı. Doğrulanmış ilk keşif 1990'larda yapıldı ve 2000'den
beri her yıl 15'ten fazla yeni keşif yapıldı. Keşif sıklığı 2007'de
keşfedilen 67 gezegenle artış gösterdi. Tahminlere göre güneş benzeri
yıldızların en az %10'u gezegenlere sahip ve gerçek oran çok daha
yüksek olabilir.
Güneş dışı gezegenlerin keşfi dünya dışı yaşamla ilgili soruları
şiddetlendirdi. Şu an için kırmızı cüce Gliese 581'in üçüncü gezegeni
ve yörüngesi çevrelediği yıldızın yaşanabilir bir bölgesine yakın
bulunan Gliese 581 d (Dünya'dan yaklaşık olarak 20 ışık yılı uzaklıkta)
henüz keşfedilen muhtemel yerbenzeri gezegenlerin en iyi örneği olarak
görünüyor. Bu katı koşullardan gidilirse gezegenin konumu yaşanabilir
bölgenin dışında görünüyor[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ancak sera etkisi gezegenin yüzey sıcaklığını yükselterek suyun varlığını destekleyebilir.



Keşif tarihi

Doğrulanmış keşifler

İlk yayımlanan ve sonrasında da doğrulanan keşif Kanadalı astronomlar Bruce Campbell[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
G. A. H. Walker ve S. Yang tarafından 1988'de yapıldı. Astronomların
radyal hız gözlemleri Gama Cephei yıldızının yörüngesindeki bir
gezegenin varlığını işaret ediyordu.



Keşif yöntemleri

Gezgenler yörüngesinde dolandıkları yıldızlara oranla oldukça zayıf
ışık kaynaklarıdır. Görünür dalga boylarında gezegenler yıldızların
parlaklığının milyonda birinden daha az parlaklığa sahiptir. Bu derece
zayıf bir ışık kaynağını tespit etmenin esas zorluğuna ek olarak yıldız
onu temizleyen bir parlaklığa sebep olur.
Bu sebeplerden dolayı şimdiki teleskoplar sadece istisnai durumlarda
doğrudan görüntüleme yapabilirler. Özellikle gezegen büyükse
(Jüpiter'den epeyce büyükse)[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yörüngesinde bulunan yıldıza oldukça mesafeliyse ve kızılötesi ışın yayınlayabilecek kadar sıcaksa mümkün olabilir.
Bilinen güneş sistemi dışındaki gezegenlerin çok büyük bir kısmı dolaylı yöntemler yoluyla keşfedildi:

• Gökölçüm (Astrometri): Gökölçüm gökyüzündeki yıldızların
  konumlarının kesin bir şekilde ölçülmesi ve yıldızın zaman içinde
  değişen konumlarıyla oluşan yolların gözlemlenmesini kapsar. Eğer
  yıldızın yörüngesinde bir gezegen varsa[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
  gezegenin kütle çekimsel etkisi yıldızın kendi kütle merkezi etrafında
  küçük dairesel veya eliptik bir yörüngede hareket etmesine sebep
  olacaktır (sağdaki animasyona bakınız).
  

• Radyal hız ve Doppler yöntemi: Yıldızın Dünya'ya
  yaklaşırken veya uzaklaşırken sahip olduğu radyal hızdaki (yıldızın
  Dünya'ya göre olan radyal hızı) değişkenlikler yıldızın Doppler etkisi
  sebebiyle meydana gelen spektral çizgilerindeki yer değişiminden
  çıkarılabilir. Bu açık ara kullanılan en verimli yöntemdir.
  

• Pulsar zamanlaması:
  

• Transit geçiş yöntemi: Eğer bir gezegen
  yörüngesinde bulunan yıldızın tekerinin önünden geçerse yıldızın
  gözlenen parlaklığında küçük bir miktar düşüş olur. Bu miktar gezegenin
  ve yıldızın boyutlarına bağlıdır.
  

• Kütleçekimsel mikromercekleme: Mikromercekleme
  yıldızın gravitasyonel alanının arkadaki yıldızın ışığını bükerek
  (mercek gibi) odaklamasıyla meydana gelir. Öndeki yıldızın yörüngesinde
  bulunan muhtemel bir gezegen mercekleme olayındaki ışık eğrisinde
  algılanabilecek anormalliklere sebep olabilir.
  

• Çöküntü çemberleri:
  

• Örten ikili: Bir örten çift yıldız sisteminde
  gezegen ileri geri giderken minimumlardaki değişikliklerin bulunmasıyla
  algılanabilir. Çift yıldız sistemlerindeki gezegenlerin bulunmasında en
  güvenilir yöntem budur.
  

• Yörünge evresi: Ay ve Venüs gibi güneş dışı
  gezegenlerin de evreleri vardır. Yörünge evreleri yörüngenin eğim
  açısına bağlıdır. Yörünge evreleri üzerinde çalışılmasıyla bilim
  insanları gezegenlerin atmosferlerindeki parçacık boyutlarını
  hesaplayabilirler.
  

• Polarimetri: Yıldız ışığı atmosferik moleküllerle
  etkileştiğinde polarize olurlar. Bu durum polarimetre ile bulunabilir.
  Şimdiye kadar bir gezegen üzerinde bu yöntem ile çalışma yapıldı.
  

Birkaç istisnai durum sayılmazsa[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bilinen bütün güneş dışı gezegen adayları yer konuşlu teleskopların kullanılmasıyla bulundu. Bununla birlikte yöntemlerin çoğu[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
teleskopların hareketli atmosferin yukarısına yerleştirilmesiyle daha
iyi sonuç verebilirler. COROT (Aralık 2006'da fırlatıldı) güneş dışı
gezegen araştırmasına tahsis edilen tek aktif uzay projesidir. Hubble
Uzay Teleskobu da birkaç gezegen buldu veya doğruladı. Bunun dışında
Kepler[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] New Worlds Mission[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Darwin[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Space Interferometry Mission[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Terrestrial Planet Finder ve PEGASE gibi birçok planlanan ve önerilen uzay projeleri de mevcuttur.


Adlandırma

Güneş dışı gezegenleri adlandırmanın en yaygın yolu[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
küçük farklar dışında çift yıldızlarınki ile benzerdir (yıldızlar için
bir büyük harf kullanılırken gezegenler için küçük harf kullanılır).
Yıldızın isminin sonuna sistemde bulunan birinci gezegen için "b" harfi
kullanılır (51 Pegasi b). Sistemde bulunan bir sonraki gezegen
alfabenin bir sonraki harfi ile işaretlenir. Örneğin 51 Pegasi
çevresinde bulunan diğer gezegen "51 Pegasi c" sonraki de "51 Pegasi d"
adlarıyla listelenebilir. Eğer iki gezegen aynı zaman zarfında
keşfedilmişse yıldıza en yakın olanı sıradaki harfi alır. Örneğin
Gliese 876 sisteminde en son keşfedilen gezegen yıldıza Gliese 876 b ve
Gliese 876 c'den daha yakın olmasına rağmen Gliese 876 d adıyla anılır.
55 Cancri f gezegeni şu anda adında "f" bulunan ilk ve tek gezegendir
(55 Cancri sisteminde bulunan beşinci gezegen). Şimdilik "f"nin
ötesinde kullanılan başka bir harf yoktur.
Sadece iki gezegen sisteminde "olağan dışı" bir şekilde isimlendirilmiş
gezegenler bulunur. 1995'te 51 Pegasi b'nin keşfinden önce iki atarca
gezegen (PSR B1257+12 B ve PSR B1257+12 C) ölü yıldızlarının pulsar
zamanlamasıyla bulundular. Ozamanlarda gezegen isimlendirmenin resmi
bir yolu olmadığından gezegenler (günümüzdekine benzer bir şekilde) B
ve C olarak anıldılar. Ancak adlandırmada[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] muhtemelen çift yıldızlar için uygulanan yolla[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
büyük harfler kullanılmıştı. Üçüncü bir gezegen keşfedildiğinde PSR
B1257+12 A olarak isimlendirildi (kullanılan mantık basitçe bu
gezegenin diğer ikisine oranla yıldıza daha yakın olmasından
kaynaklıdır). Bazı adlandırmalarda (genellikle bilim kurguda) gezegenin
yıldıza göre konumları göz önüne alınarak Roma rakamları kullanılır[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ancak yukarıdaki sebepten bu pratik bir yöntem değildir.

Eğer bir gezegen çift yıldız olmayan bir sistemin etrafında dönüyorsa
yıldızın harfi gezegenin adına eklenir. Eğer gezegen sistemdeki ilk
yıldızın yörüngesinde dönüyorsa ve ikincil yıldızlar gezegenden sonra
keşfedilmiş veya birincil yıldıza ve gezegene göreli olarak uzaksa isim
genellikle ihmal edilir. Örneğin Tau Boötis b bir çift yıldız
sisteminin yörüngesindedir[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
ancak ikincil yıldız hem daha sonra keşfedildiği için hem de gezegene
ve birincil yıldıza uzak olduğu için "Tau Boötis Ab" terimi neredeyse
hiç kullanılmaz. Ancak (16 Cygni Bb ve 83 Leonis Bb gibi durumlarda)
eğer gezegen sistemdeki ikincil yıldızın yörüngesindeyse yıldızın adı
her zaman kullanılır. Bazı gezegenler Güneş Sistemi'ndeki gezegenlere
benzer ancak resmi olmayan adlar almışlardır. Bu gezegenlerin en
meşhurlarından bazıları; Osiris (HD 209458 b)[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Bellerophon (51 Pegasi b) ve Methuselah (PSR B1620-26 b) şeklinde isimlendirilmiştir.

Tanım

Uluslararası Astronomi Birliği'nin gezegen tanımına göre bir gezegen
bir yıldızın yörüngesinde dönmelidir. Bununla birlikte UAB'nin şu
andaki gezegen
tanımı sadece bizim güneş sistemimizi hesaba katar ve bütün güneş dışı
gezegenler şimdilik bu tanımdan ayrı tutulur. Güneş dışı gezegenin
tanımı takip eden kriterlerle 2001'de belirlendi ve son olarak 2003'te
modifiye edildi:

Ayrıca boşlukta dolanan (herhangi bir yıldızın yörüngesinde bulunmayan)
ve "başıboş gezegen"[10] ya da "yıldızlararası gezegen" olarak anılan
gezegenimsi kütleye sahip cisimler de rapor edildi. Ancak bu cisimler
"gezegen" tanımına uymadıkları için bu maddenin konusu değillerdir.

Genel özellikleri

Yıldız karakteristikleri

En bilinen Güneş dışı gezegenler kabaca Güneş'e benzeyen F[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
G veya K spektral sınıfındaki anakol yıldızlarının yörüngesindedirler.
Bu da basitçe gezegen araştırma programlarının bu tür yıldızlar
üzerinde yoğunlaşmasının sebeplerinden biridir. Ancak bu hesaba
katıldığında bile istatiksel analizler düşük kütleli yıldızların (M
spektral sınıfından kırmızı cüce) gezegene sahip olma ihtimalinin de
düşük olduğunu veya sahip olanların da gezegenleri daha düşük kütleye
sahip olacağı için tespit edilmesinin zor olacağını gösterir. Spitzer
Uzay Teleskobu tarafından yapılan son gözlemler[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
"O" spektral sınıfındaki yıldızların Güneş'ten çok daha sıcak olduğunu
ve photo-evaporation etkisine yol açan bu özelliğin de gezegen
oluşumunu engellediğini gösteriyor.
Yıldızlar başlıca hidrojen ve helyum gibi hafif elementlerden oluşurlar. Ayrıca küçük kesirlerde[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
demir gibi ağır elementler içerirler. Bu kesir miktarına yıldızın
metalliği denir. Metalliği yüksek olan yıldızların gezegene sahip olma
ihtimali daha yüksektir ve bunlar daha düşük metalliğe sahip yıldızlara
göre daha fazla kütleye sahip olma eğilimindedir.
Titiz spektral gözlemlerde F2 sınıfı yıldızlarından sonra dönme hızının
aniden düştüğü bulundu. Güneş'in G sınıfından bir yıldız olduğu dikkate
alınmalıdır (F2'den sonra). Güneş Sistemi'nin açısal momentumunun yüzde
doksan sekizi gezegenlerin yörüngesel hareketlerinden kaynaklanır.
Yalıtılmış bir sistemde açısal momentum ve tabii Güneş'e ait yüzde
ikilik oran korunmalıdır.

Ölçülmüş özellikler

Bilinen güneş dışı gezegen adaylarının çoğu doğrudan olmayan yöntemlerle keşfedildi[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
dolayısı ile onlara ait sadece belli başlı fiziksel ve yörüngesel
parametreler belirlenebildi. Radyal hız metodu ile yörünge eğikliği
dışında[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yörünge süresi[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yarı büyük eksen[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] dışmerkezlik[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] açısal uzaklık[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] periapsis boylamı[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
enberi zamanı da dahil bütün yörünge elemanları bulundu. Bilinmeyen
yörünge eğikliğinin sebebi kütleni bilinmemesi ile ilgilidir[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bu yüzden genellikle sadece minimum kütle değeri verilir.

Dikkat çeken Güneş dışı gezegenler

İlk keşifler

İlk gezegen adayı 6 Ekim 1995 yılında[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] 50 ışık yılı uzağımızdaki 51 Pegasi yıldızının çevresinde belirlendi. Araştırmacılar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] gezegenin yaklaşık Jüpiter büyüklüğünde[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ama yıldız çevresindeki yörüngesinin[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bizim Merkür'ün Güneş'e olan uzaklığından sekiz kat daha yakın olduğunu belirlediler. Elbette bu yakınlıktaki bir gezegen[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
cehennem gibi sıcak olmalıdır. O günden bu yana keşefedilen yeni
gezegenlerin sayısı da hızla arttı. Teleskopların ayna çaplarının
giderek artması ve milyonlarca yıldızın aynı anda gözlenmesini sağlayan
bilgisayar programları sayesinde son yıllarda gezegen keşiflerinde bir
patlama yaşanmıştır.

Diğer dikkat çeken keşifler

Tarih aralıklarına göre diğer dikkati çeken Güneş dışı gezegen keşifleri:

1996 - 2006 arası

1996[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] 47 Ursae Majoris b
Jüpiter-benzeri olan bu gezegen[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
17 Ocak 1996 tarihinde keşfedilmiştir. Gezegenin Dünya'ya olan uzaklığı
yaklaşık olarak 46 ışık yılı ve kütlesi ise 760 Dünya kütlesidir.
Yıldızına olan uzaklığı 320 milyon km. olan gezegen[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yaşam kuşağında yer alan soğuk bir dünya olabilir. SETI çerçevesinde radyo sinyalleri için taranmaktadır.

1998[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Gliese 876 b
Bir gezegene sahip olan Güneş'e en yakın yıldız Gliese 876 çevresinde dönen gezegen[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] 22 Haziran 1998 yılında keşfedilmiştir. Bir Kırmızı cüce olan Gliese 876[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Güneş'ten 2800 derece daha soğuk[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] 100 kat daha soluk ve kütlesi Güneş kütlesinin 1/3'üdür. Gezegen yaşam kuşağında bulunmaktadır.

1998[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] HD 210277 b
9 Eylül 1998 yılında keşfedilmiştir. Yıldızına olan uzaklığı 173 milyon
km. ve yüzey sıcaklığı -23 derecedir. Dünya'ya 69 ışık yılı uzaklıkta
ve kütleri 391 Dünya kütlesi olan gezegenin bir yılı 436[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]6 gündür. Gezegenin yörüngesi[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] uzaklık ve periyot açısından Dünya'nınkini andırmakta; ancak büyük ölçüde eliptikdir.

1999[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] HD 134987 b
Yıldızına uzaklığı 120 milyon km. olan gezegenin yüzey sıcaklığı 42
derecedir. Gezegenin Dünya'ya uzaklığı yaklaşık olarak 82 ışık yılı[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kütlesi 334 Dünya kütlesidir ve gezegen[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yaşam kuşağında yer almaktadır.

1999[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] HD 209458 b
12 Aralık 1999 yılında keşfedilen ve yıldızı önenden geçerken
görülen ilk gezegendir. Dünya'ya olan uzaklığı 153 ışık yılı ve kütlesi
200 Dünya kütlesi olan gezegenin yüzey sıcaklığı ise 1037 derecedir.

2001[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] HD 209458 b
Gökbilimciler[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
Hubble Uzay Teleskobu'nu kullanarak HD 209458 b'nin atmosfere sahip
olduğunun tespit edildiğini duyurdular. Atmosferde beklenenden daha
düşük yoğunlukta sodyum bulundu. 2008 yılında bulut katmanının aklık
derecesi ölçüldü ve yapı[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] stratosferik olarak modellendi.

2001[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Iota Draconis b
Dev yıldız Iota Draconis'de keşfedilen ilk gezegendir.

2003[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] PSR B1620-26 b
10 temmuz'da[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Hubble Uzay Teleskobu'ndan alınan verileri değerlendiren Steinn Sigurdsson liderliğindeki bir ekip[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
çok yaşlı bir Güneş dışı gezegenin varlığını doğruladılar. Jüpiter'in
iki katı büyüklüğünde olan gezegenin yaşı 13 milyar yıl olarak hesap
edilmektedir.

2004[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Mu Arae c
Ağustos ayında[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Mu Arae yörüngesindeki 14 Dünya kütlesi büyüklüğe sahip bir gezegen[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
Avrupa Güney Gözlemevi tarafından keşfedildi. Kompozisyonuna bağla
olarak ilk yayınlarda "sıcak Neptün" veya "süper Dünya" olarak
belirtilmiştir.

2004[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] 2M1207 b
Bir kahverengi cüce etrafında döndüğü tespit edilen ilk gezegendir.
Ayrıca doğrudan fotoğrafı çekilen ilk gezegendir (kızılötesi). 2006'da[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] 2M1207 etrafında toz diski varlığı tespit edilmiştir.

2005[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Gliese 876 d
Haziran ayında[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Kırmızı cüce yıldız Gliese 876 etrafında üçüncü gezegenin tespit edildiği duyuruldu.

2005[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] HD 149026 b
Temmuz ayında[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] çok büyük bir çekirdeğe sahip olduğu anlaşılan bir gezegen duyuruldu. HD 149026 b gezegeni[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] HD 149026 yıldızının yörüngesinde ve çekirdeği yaklaşık olarak 70 Dünya kütlesidir.

2006[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] OGLE-2005-BLG-390Lb
25 Ocak'ta[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] OGLE-2005-BLG-390Lb'nin keşfi duyuruldu. Bu büyük olasılıkla bugüne kadar bulunan en uzak ve en soğuk gezegendir.

2006[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] HD 69830
Üç adet Neptün kütlesinde gezegeni olan bir gezegen sistemi. b[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] c ve d gezegenleri; 10[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] 12 ve 18 Dünya kütlesine sahiptir.

2007 - 2009 arası

2007[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] HD 209458 b ve HD 189733 b21 Şubat 2007 yılında NASA ve Nature HD 209458 b ve HD 189733 b tayfları doğrudan gözlenen ilk iki Güneş dışı gezegen oldukları haberi yayınlandı.[22][23] 2007[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Gliese 581 c24 Nisan 2007'de Space.com[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] sıvı halde su bulunan ve yaşam olması muhtemel bir gezegenin varlığını duyurdu.


[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]


Yıllara göre Güneş dışı gezegen keşifleri

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]


Bir sanatçının gözünden atarca gezegen
PSR B1620-26 b (keşif 2003)

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

2M1207 (mavimsi) ve 2M1207b
(kızılımsı) kızılötesi fotoğrafı.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Bir sanatçının gözüyle
OGLE-2005-BLG-390Lb gezegeni.