Kaç çeşit nafaka vardır, hangi şartlarda hükmedilir?
İştirak, yoksulluk ve tedbir nafakası olmak üzere 3 çeşit nafaka
vardır. (Bir de yakın hısımlar arasında söz konusu olan yardım nafakası
vardır ancak Boşanma Hukuku ile ilgili değildir.)
İştirak nafakası, çocuklar için ödenen nafakadır. İştirak nafakasında
tarafların kusuru aranmaz, velayet kendisinde olan anne veya baba diğer
taraftan iştirak nafakası talebinde bulunabilir.
Yoksulluk nafakası, boşanma neticesinde yoksulluğa düşecek olan eşe
ödenen nafakadır. Kusursuz ya da diğer eşe göre daha az kusurlu olan
tarafa hükmedilir. Taraflar eşit kusurlu ise yoksulluk nafakasına
hükmedilmemektedir. Buna karşılık her iki taraf da kusursuz ise, nafaka
yükümlüsünün kusuru aranmaksızın boşanma neticesinde yoksulluğa düşecek
olan eş lehine nafakaya hükmedilebilir.
Tedbir nafakası, boşanma gerçekleşene ve kesinleşene kadar bağlanan
nafakadır. İki şekilde talep edilebilir. Boşanma davası açmadan, ayrı
yaşamaya hakkı olan eş diğer eşten hem kendisi hem de varsa çocukları
için tedbir nafakası talebinde bulunabilir.
Boşanma davası ile birlikte, dava sonuçlanıncaya ve karar
kesinleşinceye kadar yine hem eşin kendisi için hem de varsa çocuk için
talep edilebilir. Genelde dava dilekçesinde, boşanmaya karar verilmesi
halinde, çocuk için hükmedilen tedbir nafakasının kesinleşmeden
itibaren iştirak nafakası olarak devamına; eş için hükmedilen tedbir
nafakasının ise yoksulluk nafakası olarak devamına karar verilir.
Nafaka miktarı neye göre belirlenir, kesin bir kriteri var mıdır?
Nafaka miktarının tespitinde kesin bir kriter ya da sınır söz konusu
değildir. Hakim her somut olayın özelliğine, tarafların sosyal ve
ekonomik durumlarına göre takdir hakkını da kullanarak hakkaniyete göre
karar vermektedir.
Nafaka topluca ödenebilir mi?
Hakimin takdiri nafakanın irat (gelir) şeklinde ödenmesi ise, toplu
ödeme mümkün değildir. Nafaka belirlenen miktarda aylık olarak ödenir.
Ancak bazen hakim durum gerektirdiği takdirde nafakanın toplu olarak,
bir seferde ödenmesine karar verebilmektedir, bu gibi durumlarda nafaka
toplu olarak da ödenebilir.
Nafakanın artırılması, indirimi ya da kaldırılması mümkün müdür?
Lehine nafaka hükmedilen eş, ileride ekonomik şartlarının değiştiğini,
ödenen nafakanın içinde bulunduğu ekonomik şartlar nedeniyle geçimini
sağlamaya, ihtiyaçlarını karşılamaya yetmediğini ileri sürerek
nafakanın artırılması davası açabilir. Hakim yine tarafların, boşanma
anındaki şartları ile artırım davası açıldığı andaki şartlarını
değerlendirerek karar verir.
Nafaka yükümlüsü eş de , ekonomik şartlarının değiştiğini, ödediği
miktarın geçimini ve ihtiyaçlarını zora soktuğunu, bununla birlikte
karşı tarafın ekonomik şartlarında iyileşme olduğunu ileri sürerek
nafakanın kaldırılmasını ya da miktarın indirilmesini talep edebilir.
Hakim yine tarafların, boşanma anındaki şartları ile artırım davası
açıldığı andaki şartlarını değerlendirerek karar verir.
Nafaka ödeme yükümlülüğü ne zaman sona erer?
İştirak nafakası, velayetin taraf değiştirmesi halinde, velayet hakkının sona ermesi halinde sona erer.
Yoksulluk nafakası ise, nafakanın kaldırılması davası neticesinde
hakimin kararı ile, lehine nafaka hükmedilen tarafın evlenmesi ya da
evliymiş gibi yaşaması halinde, tarafların yeniden evlenmesi halinde ve
taraflardan birinin ölümü ile sona erer.
Tedbir nafakası, boşanma davasında hükmedilmişse hakimin boşanmaya
karar vermesi halinde kararın kesinleşmesi ile; boşanmaya karar
verilmemesi halinde ise hakimin belirleyeceği süreye kadar,
belirlenmezse red kararının kesinleşmesi ile sona erer.
Boşanma davası açılmaksızın tedbir nafakası davası açılmış ise, hakimin
belirleyeceği süreye kadar, süre belirlenmemişse tarafların boşanmasına
kadar ya da talep halinde hakim kararı ile kaldırılmasına karar
verilinceye kadar devam eder.
Konu: Nafaka ile ilgili sıkça sorulan sorular ve cevapları 
