Takıntı hastası mısınız?

Halk arasında "evham" ya da
"vesvese" olarak da adlandırılan takıntı hastalığı, tıp dilindeki adıyla
pek bilinmiyor. "Acaba, ocağın altını kapattım mı?", "Şu adamla
tokalaşırsam, mikrop kapıp hasta olur muyum?" gibi kimi takıntılara
sahip olanlar, tıpta Obsesif Kompulsif Bozukluk olarak adlandırılıyor.
Konuyla ilgili tüm ayrıntıları uzmanımız yanıtlıyor...

Psikiyatrist Güray Gülseren
konu hakkında: "Takıntı zorlantı bozukluğu, tıpta obsesif kompulsif
bozukluk olarak adlandırılır. Halk arasında takıntı, vesvese, titizlik
hastalığı gibi isimlerle bilinir. Obsesif kompulsif bozuklukta (OKB)
tabloya obsesyon ve kompulsiyonlar hakimdir. Obsesyon, yani takıntı;
kişinin aklına istemeden gelen, kişinin rahatsız edici bulduğu, ancak
aklına getirmeden edemediği, sıkıntı ve utanma gibi duygular oluşturan,
yineleyici, yapışkan düşünceler, dürtüler ya da düşlemlerdir. Yani
obsesyon genellikle hastalığın düşünce bazında kalan kısmıdır.
Kompulsiyon, yani zorlantı ise; kişinin bu tip düşüncelerden kurtulmak
amacıyla ya da takıntısına tepki olarak ortaya çıkardığı davranış, söz,
tören ya da ritüellerdir." diyor ve devam ediyor:

Normalde sağlıklı insanlar
arasında da sıkça rastladığımız obsesyon ve kompulsiyonlar vardır.
Bunlar çoğunlukla normal insanlarda intruziv (girici) düşünceler olarak
bulunurlar, ancak normal bireyler bu tip düşünceler aklına geldi diye
rahatsızlık hissetmez ve üzerinde durmazlar. Çoğu, sorulduğu zaman belli
belirsiz hatırlarlar. Bu intruziv düşüncelere örnek vermek gerekirse;

• Birini yaralama veya zarar
verme isteği.

• Yakın bir arkadaşın veya bir
aile üyesinin zarar görmesini veya ölümünü isteme.

• Dini öğelere küfür etme
isteği veya düşüncesi.

• Yakın veya sevdiği biri veya
diğer bir kişiyi kastederek "keşke ölseydi" düşüncesi.

• Saldırarak vahşi biçimde
birini cezalandırma.

• Belli bir cümle, cümleciği
zihinden atamama.

• Çocuğuna zarar verme (bıçak,
ağır bir nesneyi fırlatma) isteği.

• Olağandışı cinsel eylemlerle
ilgili düşünceler.

• Günah ya da yasak sözlerin
düşünülmesi.

• Dini toplantı ve ibadetlerde
yasak hayaller, görüntüler.

Obsesyona benzer bu tip
düşüncelerin toplumda sıklığı %90'lara ulaşır. OKB'de bu düşünceler,
daha ısrarcı, yapışkan, inanılan, uzun süren, daha sık ve yoğun bir hal
alırlar ve kişinin yaşamını ileri derecede olumsuz olarak etkilerler. Bu
saplantılara sahip olan kişi, düşünceler üzerinde sürekli düşünür ve
çoğunlukla olumsuz düşünce, yorum ve hisler geliştirir.

Tıpta bu tip düşünce ya da
davranışlara hastalık denebilmesi için şu koşullar sağlanmalıdır:

• Kişinin obsesyon ya da
kompulsiyonları olmalıdır.

• En az 2 haftadır devam ediyor
olmalıdır.

• Kişi bunların kendi zihninin
bir ürünü olduğunu ve saçma ya da anlamsız olduğunu biliyor olmalıdır.
(Bazı tiplerinde, kişi bunları normal olarak görebilir.)

• Kişi obsesyon ve
kompulsiyonlarına önem vermemeye ve baskılamaya çalışır.

• Bu düşüncelere tepki olarak
geliştirdiği katı bir biçimde uygulanması gereken ve kendini yapmaktan
alıkoyamadığı kompulsiyonları, kişinin yaşamında önemli performans ve
işlevsellik kaybına yol açmalıdır.

Her 50 kişiden biri
takıntılı

Bu hastalık kadın ve erkeklerde
eşit oranda görülür ve toplumda her 50 kişiden birini etkilemektedir.
Erkeklerde başlangıç yaşı 13-15 iken, bayanlarda 20 -24 civarındadır.
Kural olmamakla birlikte, genellikle uzunca bir süre (ortalama 4–7 yıl )
hastalar tedaviye, utanma, kaçınma gibi nedenlerle başvurmazlar. Kimi
zaman obsesyonlar ya da kompulsiyonlar kişide tek başlarına
bulunabilirler ama çoğunlukla obsesyon ve kompulsiyon birlikte bulunur.


hürriyet