Kafeın

Yakın zamanda yapılan bir araştırma[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
hamileliğin ilk dönemlerinde kafein kullanımının düşük tehlikesini
artırdığını gösterdi. Journal of American Medical Association (JAMA)da
yayınlanan araştırmada[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
hamileliklerinin ilk üç ayında düşük yapan 550 İsveçli kadın incelendi
ve elde edilen veriler düşük yapmayan 950 kadınınkilerle
karşılaştırıldı. Sonuçta[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
günde 1-2 fincan kahve içen kadınlara düşük yapma riskinin hiç
içmeyenlere kıyasla yüzde 30 daha fazla olduğu gözlendi. Kahve tüketimi
günde 4 fincana çıktığında risk yüzde 40’a yükseldi. Günde beş fincanın
üzerinde kahve içenlerde ise yüzde 220 oranında bir artış hesaplandı.

Bu duruma neden olan faktörler bilinmemekle birlikte[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] hamile kadınların metabolizmalarının kafeini çok daha yavaş özümsediği biliniyor. Plasentaya nüfuz eden kafein[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] korunmasız olan fetus üzerinde toksik bir etki yaratıyor.

Hamile kalmaya çalışanlarda da kafeinin olumsuz etkisi olduğu biliniyor. Daha önce yapılan çeşitli araştırmalar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] günde 2[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]5
fincanın üzerinde kahve içen kadınlarda kısırlık oranının daha yüksek
olduğunu göstermekteydi. Bu nedenle bebek sahibi olmak isteyen kadınlara[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bir süreliğine kahveden uzak kalmaları tavsiye ediliyor.

Amerikan İlaç ve Gıda İdaresi’nin bu konuda resmi bir açıklaması bulunmamasına karşın[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] gebelik süresinde kafeinden mümkün olduğunca kaçınmak akıllıca olacaktır.


NE KADAR KAFEİN ALIYORUZ?

İstatistiklere göre kadınların günlük ortalama kafein tüketimi 280 mg olarak ölçülüyor. Bu miktar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] 2-2[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]5 fincan kahveye eşdeğer. Kafein tüketiminin büyük kısmı kahveden kaynaklansa da[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
yegane kafein kaynağı kahve değil; karbonhidratlı içeceklerde de önemli
oranda kafein bulunuyor. Yine çay da önemli bir kafein deposu; rengi
koyulaştıkça içerdiği kafein miktarı artıyor. Şirketler[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kafeini tadı için kullandıklarını söyleseler de[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] araştırmalar asıl nedenin bağımlılık yaratması olduğuna dikkat çekiyor.

Hangi içecekte ne kadar kafein var?

Filtre kahve - 135 mg
Hazır kahve - 95 mg
Espresso - 50 mg
Kafeinsiz kahve - 3 mg
Kola - 46 mg
Portakallı gazoz - 40 mg
Gazoz - 54 mg
Demlenmiş çay - 35 mg
Yeşil çay - 25 mg
Poşet çay - 25 mg
Sütlü kakao - 8 mg
Kahveli dondurma - 85 mg
Bitter çikolata - 31 mg


KAFEİN SAĞLIĞA ZARARLI MI?

Kafeinin kanser riskini artırdığına ilişkin hiçbir kanıt bulunmuyor.
Ancak kanser denildiğinde kadınların ilk aklına gelen kanser
türlerinden bir meme kanseri; ve kafeinin meme dokusunu etkileyerek
kist oluşumuna neden olduğu yolunda söylentiler dolaşıyor.

Kafein almayı bıraktıktan sonra kendilerini daha iyi hissettiklerini
söyleyen hastalar yok değil. Öte yandan Amerikan Beslenme Derneği
tarafından yürütülen bir çalışma[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kafeinin göğüs dokusu üzerinde herhangi bir etkisi bulunmadığını gösteriyor.

Ancak bu konuda da tam bir görüş birliğine varılmış değil. Daha eski araştırmalar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
günde 500 mg’ın üzerinde - beş fincandan fazla kahveye eşdeğer -
kafeinin kist oluşumu riskini artırdığını göstermekteydi. Bu durumda
verilebilecek en akla yakın tavsiye[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kist oluşumuna yatkın olan ve göğüslerinde ağrı ve şişlik hissedenlerin kafein tüketimini sınırlandırmaları olabilir.


KEMİK ERİMESİNE YOL AÇAR MI?

Kafeinin vitamin ve minerallerin (özellikle de kalsiyum ve demir)
emilimini bloke ettiği biliniyor. Ayrıca diüretik etkisi nedeniyle
kalsiyum depolanmasına olumsuz etkide bulunuyor; zira kalsiyum idrar
yoluya da dışarı atılıyor.

Bu noktada[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
fazla kafein tüketiminin kemik yoğunluğunu azalttığını düşünmek akla
yakın. Öte yandan Penn State College’de yapılan yeni bir çalışma[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] normal kafein tüketiminin kemik erimesine neden olmadığını gösteriyor. Amerikan Ulusal Osteoporoz Derneği de[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kafein ve kemik erimesi arasında herhangi bir ilişkiye rastlanmadığını bildiriyor.

Bu konudaki endişelerin hedef kitlesi elbette ki yetişkinler. Süt
yerine kafeinli içecekler kullanmaya alışkın olan yetişkin nüfus[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yeterince kalsiyum alamıyor. Bu durumda sütlü kahve içmek[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] mantıklı bir çözüm olabilir ve ihtiyaç duyulan kalsiyumu sağlayabilir.


KAFEİNİN TANSİYONA ETKİSİ VAR MI?

Kafein tüketimi kan basıncını birkaç dakikalığına[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] hatta birkaç saatliğine yükseltebilir[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
ancak yüksek tansiyona yol açmaz. Ancak zaten yüksek tansiyonu olan
kişiler yoğun stres altındayken kafein tüketimiyle tansiyonlarının daha
da yükseldiği ve inme riskinin arttığı belirlenmiştir.


KAFEİNİN KALBE ZARARI VAR MI?

Kahve çarpıntıya[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] düzensiz ve hızlı kalp atışına neden olabilir. Bu durum[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] aritmisi veya kalp rahatsızlığı olanlar için problem yaratabilir. Washington Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] günde altı fincan ve üzerinde kahve içenlerin kalp krizi geçirme risklerinin arttığını gösteriyorsa da[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kafeini tek başına kalp hastalıklarından veya kalp krizinden sorumlu tutmak yanlış olur.


KAFEİN BAŞ AĞRISI YAPAR MI?

Kafein[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] baş ağrılarına karşı kullanılan ağrı kesicilerin etkisini artırır. Ancak sürekli kullanımı[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
baş ağrılarının tekrarlamasına neden olabilir. Reçetesiz satılan
ilaçların kafeinle birlikte iki günden daha uzun süre alınmaması
gerekir.


ADET ÖNCESİ SENDROMA ETKİSİ VAR MI?

İdrar söktürücü özelliği dolayısıyla bir yandan şişkinlikten kaynaklanan rahatsızlıkların giderilmesine yardımcı olan kafein[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] diğer yandan kan şekerini düşürerek adet öncesi sendromu şiddetlendirebilir. Bazı çalışmalar gösteriyor ki[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] günde 3-4 fincan kahve içenlerde adet öncesi sendrom şikayetleri üç misli artıyor.


MESANE PROBLEMLERİNE ETKİ EDER Mİ?

Kafein böbrekleri çalıştırarak daha sık idrara çıkmayı sağlar. Bu durum
bir süre sonra mesanede tahrişe ve rahatsızlığa neden olabilir.


UYKUSUZLUĞA NEDEN OLUR MU?

Kafein[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
uyku hormonu olarak bilinen melatonin düzeyine etki eden bir
uyarıcıdır. Metabolize edilebilmesi için 4 ila 7 saat gerektiği
unutulmamalıdır. Ayrıca doğum kontrol hapı kullanan veya östrojen
takviyesi alan kadınlarda bu süre iki katına çıkar. Bu nedenle öğleden
sonra içilen bir fincan kahve geceyarısında uykunun kaçmasının
sorumlusu olabilir.


ANKSİYETE VEYA PANİK ATAĞA YOL AÇAR MI?

Yüksek dozda kafein[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] beyin kimyasını etkileyerek anksiyete ve panik atak oluşumunu güçlendirebilir.


MİDEYE DOKUNUR MU?

Kahve[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] hatta kafeinsiz kahve[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
midede asit üretimini artırarak yemek borusu ve mide geçişini etkiler.
Bu durum da midede rahatsızlığa ve yanmaya sebep verebilir.


KAFEİNİN FAYDALARI

Araştırmalar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kafeinin pek çok olumlu etkisinin de bulunduğunu gösteriyor. Herşeyden önce[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
kafeinin psikolojik bir canlandırıcı olduğunu söylemekle başlayalım.
Uyku hali yaratan adenosin adlı bir beyin kimyasalını bloke eden kafein[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
düşünsel performansı artırır ve ruh haline olumlu katkıda bulunur.
Üstelik bu etkisini 50 mg’dan az dozlarda (örneğin bir fincan çay ile)
dahi gösterir.

Kas koordinasyonunu ve gücü artırır.

Enerji sarfiyatını yükseltir ve daha fazla kalori yakmaya yardımcı olur.

Akciğerlere giden solunum yollarını rahatlatır ve astım krizlerini azaltıcı etkisi vardır.

Bağırsakları yumuşatıcı bir etkisi vardır. Ancak fazla alındığı takdirde ishale yol açabilir.

Günde 2-3 fincan kahve içen erkeklerde safrataşı oluşumunu azalttığı görülmüştür.

JAMA’da yayınlanan yeni bir araştırmaya göre kafein tüketimini artırarak Parkinson riski azaltılabilir.


BAĞIMLILIĞA YOL AÇAR MI?

Kafein de tıpkı nikotin[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
amfetamin ve kokain gibi bağımlılık yaratan bir madde. Beyinde dopamin
gibi belli bazı sinir iletkenlerini artırarak alışkanlık yaratıyor. Bir
fincanlık bir doz bile bağımlılığa sebep oluyor ve bu miktar alınmadığı
zaman vücutta tepkiler meydana geliyor. Dahası[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bütün bu semptomların ortaya çıkması için yalnızca üç günlük kullanım yeterli.

Belirtilen semptomlar arasında baş ağrısı[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yorgunluk[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] huzursuzluk[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] depresyon[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] konsantrasyon bozukluğu[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] hatta soğuk algınlığı belirtileri sıralanıyor ve en az 1-2 hafta devam ediyor.


KAFEİNİ BIRAKMALI MI?

Bu karar kişiden kişiye değişiyor. Uzmanlara göre kafein tüketiminden uzak durması gereken kişiler şöyle sıralanıyor:

- hamileyseniz veya hamile kalmak istiyorsanız[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

- yüksek tansiyonunuz varsa[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

- çarpıntınız varsa[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

- midenizde yanma hissediyorsanız[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

- panik ataktan şikayetçiyseniz[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

- mesane problemleriniz varsa[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

kafeine dur demeniz iyi olur.

Ayrıca osteoporoz risk grubundaysanız yeterince kalsiyum aldığınızdan
emin olmanız gerekiyor. Kafeinden vazgeçmeye niyetiniz yoksa da en
azından ölçüyü kaçırmamanızda fayda var. Günde 400 mg’ın üzerinde
kafein tüketimi zararlı bulunuyor.

Şayet belirtilen sorunlar sizin için geçerli değilse ve herhangi bir şikayet yaşamıyorsanız[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] günde 3[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]4[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] hatta 5 fincanı keyifle yudumlayabilirsiniz.