Bretton Woods Anlaşması

Bretton Woods Anlaşması
Vikipedi[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] özgür ansiklopedi

Bretton Woods Anlaşması[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
II. Dünya Savaşı sonrasında sonra kambiyo kurlarının dünya ticaretini
geliştirici bir sisteme göre saptanması için yeni yöntemler aranmış ve
bu çalışmalar sonucunda Temmuz 1944'te ABD'nin New Hampshire eyaletinin
küçük bir beldesi olan Bretton Woods'da toplanan Birleşmiş Milletler
Para ve Finans konferansında imzalanan "Uluslararası Para Anlaşması"
ile uluslararası ödemelerde kullanılacak yeni bir sistem
geliştirilmiştir. Doğu bloku ülkeleri dışındaki 44 ülkeden 730
delegenin katıldığı bu anlaşma ile katılan ülke paralan için sabit kur
esası benimsenmiş ve anlaşmaya katılan her ülkenin parasının değerinin[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] dolar esas alınarak saptanması kabul edilmiştir.
Uluslararası para sisteminin kurallarını belirleyen bu anlaşma[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) kurulmasına karar vermiştir. Bu kurumlar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] 1946'da[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yeterli sayıda ülke anlaşmayı imzalayınca faaliyete geçmiştir. <blockquote>IMF Logosu<blockquote>
</blockquote></blockquote>Bretton Woods anlaşmasıyla ortaya çıkan yeni uluslararası para sisteminin özellikleri şöyledir:

1. Anlaşmaya
   katılan ve parasını altına dönüştürülebilir yapmayı kabul eden her
   ülkenin parasının değeri dolara göre saptanmıştır. dolar altın ile
   dönüştürülebilirliğini koruyan tek ulusal para olarak kalmıştır.
   Anlaşma ile 1 ons altın = 35 dolar ya da 1 dolar 0[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]88867 gr. altın olarak belirlenmiş ve ABD dış talep olduğunda doları bu parite'si üzerinden altına çevirmeyi kabul etmiştir.
   
2. Anlaşma[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ancak çok özel ve düzeltilmesi olanaksız parasal dengesizliklerde herhangi bir ülkeye[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
   parasının dolara karşısındaki değerini değiştirme olanağı tanımaktadır.
   Bu tür düzeltmeler için öngörülmüş olan devalüasyon ve revalüasyon
   oranları en çok % 10 dur. Ancak söz konusu ekonominin yapısından doğan
   dengesizlikler nedeni ile ayarlama ile yapılacak değişiklik % 10'u
   aşacaksa[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bu takdirde IMF’nin izni gerekecektir.
   

Bretton Woods'la getirilen bu sistem ancak 1971 yılına kadar devam edebilmiştir. ABD[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
içinde bulunduğu ekonomik güçlükler nedeniyle 1971 yılında doların
altına dönüştürülebilirliğini kaldırmıştır. ABD'yi buna iten
zorunluluklar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] dış ticaretinin büyük boyutlara varan açıklar vermesi ile borçlu ülkeler arasına girmesi olmuştur.
Doların devalüe edilmesi ve altına dönüştürülebilirliğinin kaldırılmasıyla ortaya çıkan uluslararası para krizi [Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Bretton Woods ile getirilmiş olan altın döviz standardı sisteminin sonu olmuştur. Bu sistemin yerine[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
üzerinde 1963 yılından beri çalışmaların sürdürüldüğü Özel Çekme
Hakları (Special Drawing Rights – SDR) sistemi yürürlüğe girmiştir.
IMF tarafından ilk kez 1970 yılında uygulanmaya koyulan bu sistemde[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kuruluş uluslararası bir merkez bankası gibi düşünülmüş[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bu kuruluşun hesapları ve açacağı krediler SDR cinsinden ifade edilmeye başlanmıştır. Bu yönüyle SDR[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] hem bir uluslararası para birimi[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] hem de bir kredi türü olmuştur.
Uluslararası para birimi olarak
SDR'nin değeri ilk yıllarda Bretton Woods sisteminde olduğu gibi
0.88867 gram saf altınla ifade edilmiştir. Benimsenen bu değerlendirme
tekniğine göre SDR'nin altın değeri sabit kabul edildiğinden SDR'ye
"kâğıt altın" da denilmiştir. Ancak çeşitli paraların altın karşısında
değer kaybetmesi SDR'nin değerini giderek arttırmış ve 1974 yılından
itibaren SDR'nin altınla ilişkisi tamamen kesilerek "sepet tekniği" adı
verilen yeni bir değerlendirme şekli geliştirilmiştir. IMF tarafından
geliştirilen bu teknikte[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] SDR'nin değeri gelişmiş batılı 16 ülkenin paralarının belirli oranlarda birleşmesiyle hesaplanmaya başlamıştır.
1981 yılından itibarın SDR'nin yapısı basitleştirilmiş ve değeri ABD Doları[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Japon Yeni[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Batı Alman Markı[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] İngiliz Sterlini ve Fransız Frankı'ndan oluşan beşli bir sepete bağlanmıştır.
SDR sisteminin uygulanması ile
IMF'ye üye ülkeler ödemeler bilançosu açıklarını kapatmak veya döviz
ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla [Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] IMF'nin diğer kaynaklarına ek olarak [Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kendilerine tanınan belirli SDR kotaları çerçevesinde IMF'den kredi alabilmektedirler. Kotalar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] her üye ülkenin milli geliri[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] döviz rezervi[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] dış ticaret dengesi ve diğer ekonomik göstergeleri dikkate alınarak saptanmaktadır. Üye ülkeler kotalarının % 25'ini altın[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
% 75'ini de milli paraları cinsinden IMF'de bulundurmakta ve buna
karşılık gerektiğinde belirli sınırlar içinde kredi kullanmaktadırlar.
Halen bir uluslararası para birimi
olarak sadece devletler ve Merkez Bankaları arasında kullanılan SDR'nin
ticaret ve bankacılık işlemlerinde kullanılması amacıyla çalışmalar
sürdürülmektedir.
Ancak uluslararası alanda SDR'nin
yaygınlaştırılması çabaları etkili olamamaktadır. Nitekim günümüzde
gelişmiş ülkeler genellikle paralarını dalgalanmaya bırakırlarken[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
gelişmekte olan ülkeler güçlü bir paraya bağlı kalmayı ve uluslararası
para piyasalarındaki gelişmeleri yakından izleyerek paralarını sık sık
ayarlamayı benimsemektedirler. Öte yandan Avrupa Ekonomik Topluluğu'na
üye ülkeler 1979 yılından itibaren Avrupa Para Sistemi'ne geçmiş
bulunmaktadırlar. Bu gelişmelere rağmen[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] günümüzde yeni bir uluslararası para sistemi kurulması konusunda çalışmalar sürdürülmektedir.