Niçin trafik lambaları kırmızı, sarı ve yeşildir?

Trafik ışıkları uygulaması, önceleri demiryollarının trenleri kontrol için
uyguladığı sinyaller Örnek alınarak başlamıştır. Demiryolları idaresi kırmızı
rengi 'dur' sinyali olarak seçmişti. Kırmızı renk kan rengi olduğundan asırlar
boyu tehlikenin, tahribatın ve ölümün simgesi olmuştur. Demiryolları ilk
faaliyete geçtiği 1830'lu yıllarda 'ikaz' ışığının rengi yeşil, 'geç' ışığının ise
beyazdı.
Bir süre sonra beyaz sinyal problem yaratmaya başladı. Beyaz renkli 'geç' sinyali
diğer sokak lambaları ile karıştırılabiliyordu. Ama daha da kötüsü 'dur'
işaretlerine konulan kırmızı mercekler yerlerinden düşünce ışık beyazlaşıyor,
'geç' sinyali olarak algılanıyor ve kazalara yol açabiliyordu.
Sonunda demiryolcular kırmızıyı 'dur', yeşili 'geç' sarı rengi de 'ikaz' sinyali
olarak kullanmaya başladılar. Bilindiği gibi sarı, renk spektrumu içinde en göz
alıcı renktir. Böylece makinist bir sinyalin bulunması gereken yerde beyaz ışığı
görürse, bir şeylerin yanlış olduğunu anlıyor ve tedbirini alıyordu.
Karayollarına gelince, yollarda sadece atların ve at arabalarının bulunduğu
tarihlerde bile dünyanın büyük şehirlerinde trafik sorundu. İlk trafik lambası
otomobillerin ortaya çıkmasından çok önce 1868'de Londra'da kullanıldı. Gazla
yakılan ve bir eksen etrafında döndürülebilen kırmızı ve yeşil lambalar bir yıl
sonra patlayıp, kendilerini çeviren polisi de yaralayınca bu uygulama ortadan
kalktı.
Ama öte yandan otomobillerin ortaya çıkması ve şehirlerde dolaşmaya
başlamalarıyla birlikte durum iyice kötüleşti. Çeşitli şehirlerde değişik
uygulamalar yapıldı. Demiryollarındaki uygulama örnek alındı ama
demiryollarında birbirine paralel iki hat vardı. Bu sistem iki yolun kesiştiği
kavşaklarda işe yaramıyordu.
Sonunda günümüzdekilere benzeyen ilk elektrikli otomatik trafik lambasını,
ilkokul mezunu ve ABD'deki Cleveland'da otomobil sahibi ilk siyah olan Garrett
Morgan geliştirdi. 1914'de ilk denemelerine başlayan Morgan 1923'de de
patentini aldı. Morgan 1963'de ölümünden az önce patentini 40 bin dolara
General Electric firmasına sattı.
Morgan'ın lambaları demiryollarına benzer şekilde bir "T" üzerinde kırmızı ve
yeşil iki lambadan ibaretti. Çok geçmeden ikaz anlamında sarı lamba da ilave
edildi ve uygulama bütün dünyaya süratle yayıldı.
Aradan geçen yıllara rağmen sarı renk hala 'ikaz' anlamındadır ama günümüz
sürücüleri onu 'geç' sinyali olarak algılıyorlar.