Tiyatro Nedir???

Tiyatro Nedir?

Tiyatro, çeşitli tiyatro gösterilerinin izleyici önünde oynandığı
yere denir. Tiyatro sözcüğü Yunanca’da “seyirlik yeri” anlamına gelen
teatron’dan türetilmiş, dilimize İtalyanca’daki teatro sözcüğünden
geçmiştir. Tiyatro, hayatta gelip geçmiş veya olabilecek yada tümüyle
imgesel olayların belli yerlerde, yetenekli kişilerce (artistlerce)
seyirciler önünde canlandırılması sanatıdır. İçinde bu sanatın
gösterildiği yapıya tiyatro, burada temsil edilmek üzere hazırlanmış
yazıya da tiyatro yapıtı (piyes) denir. Günümüzde modern bir tiyatro
binası başlıca üç bölümden oluşur. İzleyicilerin oturarak oyunu
izlediği oditoryum, oyunun sergilendiği sahne, sahnenin iki kenarında
ve arkasında çeşitli dekor ve gereçlerin bulunduğu sahne arkası yada
kulis.


Tiyatro yapıtları Anadolu’nun Eski Çağ’da gelişmiş büyük kentlerinde
(Side, Aspendos, Efes, Bergama vb.) ve Ege uygarlığının geliştiği
ülkelerde, üstleri açık olarak (açık hava tiyatrosu), özellikle
dağların ve tepelerin yamaçlarında, eteklerinde kuruludur. Seyircilerin
oturacakları yerler, basamaklar ve yarım daireler oluşturacak biçimde
yükselirdi (anfiteatro). Yarım dairenin ortasında ve en alt sıranın
önünde orkestra, gerisinde oyuncuların soyunma odaları ile depolar
vardı.


Tarih boyunca toplumların değişimine paralel olarak tiyatro çeşitli
evrimler geçirmiştir. Mesela Romalılar ayrı biçimde taştan, büyük
tiyatrolar yaptılar. Roma tiyatrosunda basamaklı sıralara duvarlar
destek oldu. Sahnenin de değişik bir görünüşü vardı. Yerler sınıflara
göre ayrılmıştı.
Ortaçağ Avrupa’sında dinsel konularla ilgili temsiller kiliselerde
verildi. Daha sonra tiyatro kiliseler dışında da gelişti. Temsiller
kent meydanlarına kurulan salaş sahnelerde verilmeye başlandı.


Rönesans sonlarında tiyatro büyük önem kazandı. Opera türünün doğuşu da
bu çağda olmuştur. XVIII. Yüzyılda birer sanat anıtı olan opera
binaları yapıldı. Tiyatro uluslar arası bir sanat kolu haline geldi;
tiyatro için okullar açıldı. XX. Yüzyılda tiyatro yapıları ve temsiller
her yönüyle büyük gelişmeler gösterdi.


Tiyatro sanatı hareket ve sözle bir öyküyü canlandırma sanatıdır.
Sahnelenen oyunun izleyici üzerinde güçlü bir etki oluşturması için
dekor ve kostümün yanı sıra çeşitli ışıklandırma ve ses aygıtlarından
da yararlanılır. Bir yada daha çok oyuncunun tanrılarla ilgili öyküleri
canlandırdıkları dinsel törenlerden doğan bu sanatın ortaya çıkış
tarihi tam olarak bilinmemektedir. Gene de tiyatro oyunları bir çok
eski toplulukta ilkel biçimde de olsa sahneleniyordu.


Tiyatro sanatı Eski Yunan’da altın çağını yaşadı. Acı çekme ve ölüm
gibi acıklı konuları işleyen ve mutsuz bir sonla biten trajedi ile
yaşamın gülünç yanlarını ortaya koyan komedi türlerini Yunanlılar
ortaya çıkardı. Klasik tiyatro olarak bilinen Eski Yunan oyunları,
tıpkı daha yeni sayılan yazarların bir yüzyıl öncesine kadar yazdıkları
oyunlar gibi koşuk biçiminde yazılıyordu. Bugün yazılan oyunların hemen
hemen tümü ise düz yazıyla kaleme alınmıştır.