Stresle Başa Çıkma Yöntemleri

Daha önce açıkladığımız gibi stres hem fizyolojik, hem psikolojik olarak
bi reyi etkiler. Stres içinde olan insanda bedensel değişmeler ve
psikolojik yorumlar birlikte ortaya çıkar. İnsan dış kaynaklı stresi
engelleyemez. Ama kendi iç dünyasındaki değişmeleri denetleyebilir. Bu
denetimi kurabilmesi, stresten etki lenme derecesini en aza indirmesi,
stresi iyi stres düzeyinde tutabilmesi demek tir. Bunun temelinde
bireyin hayata bakış tarzı vardır. Karamsar bir bakış, duygu sal bir
yorumlama, sorunlardan kaçış stresin olumsuz etkilerini artırır.
Olaylara gerçekçi bir bakış, mantıksal bir değerlendirme, problemi
çözecek bir davranışa yönelme olumlu etkilerini gösterir.

Olumlu değişmeleri gerçekleştirebilmek için bireyin kendini iyi tanıması
ge rekir. Birey için stres yaratan durumlar nelerdir? Gerilim ve kaygı
düzeyinin dere cesi nedir?Yakın zamanda yaşanan olayları ve bunlara
bireyin verdiği anlamlar nelerdir? Sorularını cevaplandırması gerekir.

Bu cevaplar doğrultusunda stresle baş etme yöntemlerini kullanarak,
stres, belirtilerine karşıt tepki geliştirilmelidir. Stresle başetme
yöntemlerinin bütün amacı, stresin zararlı sonuçlarını tersine çevirmek,
gevşemeyi başarabilmektir.

Stresle başetme yöntemlerini;

(a) Bedensel yöntemler
(b) Duygusal yöntemler
(c) Duruma bağlı yöntemler olarak sınıflayabiliriz.
(a) Bedensel yöntemler

Organizma gerginlik ve gevşeklik durumunda farklı etkinlikler içindedir.
Gevşek olduğu zaman; solunum derin ve rahat , kalp atışları sakin ve
düzenli , kaslar gevşek, beden metabolizması yavaşlamış, eller, ayaklar,
karın sıcak; alın serîndir. Gergin olduğu zaman bu belirtilerin tam
tersi görülür. Stres sırasında gerginlik hâkimdir. Gerginlik
tepkilerinin birinin kırılması, gevşeme için ilk adımın atılmasını
sağlar.

En kolay gevşeme adımı solunumla başlar. Çünkü, solunum hem otoma
tiktir, hem de iradeli olarak denetlenebilir. Stresli iken kesik kesik
ve sık sık nefes alınır. Solunumun derinleştirilerek yavaşlatılması
gevşemeyi başlatır.

İyi bir nefes ağır, derin ve sessiz alınan nefeslir. Doğru alınan nefes,
aynı zamanda damarları genişletir, kanın kılcal damarlara kadar
taşınmasını sağlar, kanın akış hızını yavaşlatır. Solunumla başlayan
gevşeme, kan dolaşım sistemini de yavaşlatır.

Nefes alma bütün bedensel başaçıkma yöntemlerinin temelidir. Gevşemeyi
sağlayacak nefes alma egzersizleri koşullu refleks haline gelinceye
kadar tekrarlanmalıdır. Stres belirtileri başlayınca, otomatik olarak
nefes yavaşlatma işlemleri de başlamalıdır.

Solunumu yavaşlatma işlemiyle birlikte biofeedback (Biyolojik geri
bildirim) le kas gevşetme yöntemlerinin de aynı şekilde otomatik hale
gelmesi gerekir. Birey büyük kas gruplarına bağlanmış, bilgisayarlı
elektrotları ekranda izleyerek gergin ve gevşek olduğu zamanların iç
durumunu kavrar. Kasların gerginlikten gevşekliğe geçerken yarattığı
duygu durumunu öğrenir ve otomatikleşinceye kadar egzersiz yapar.
Böylece, büyük kas gruplarının iradeli olarak gevşetilmesi alışkanlığını
kazanır.

Düzenli bedensel egzersizler gevşeme için gereklidir. Bedensel egzersiz
ler, vücutta kullanılmayan veya az kullanılan kasların gelişmesini, kan
dolaşımının hızlanmasını, bütün hücrelerin işlevlerini yerine
getirmesini sağlar. Ayrıca kalp � ciğer gibi bazı organlara
dayanıklılık, vücuda esneklik ve zindelik, kas gücüne dayanıklılık
kazandırır. En önemlisi de psikolojik gevşemeyi sağlamasıdır.

Beslenme, insan yaşamının en önemli olaylarından biridir. Dengeli beslen
meye, çeşitli yiyecekler yemeye, yavaş, çok çiğneyerek az yemeye dikkat
edilmelidir.Yemek zevkle yenmelidir. Stresli durumda, gergin bir
ortamda, düzensiz, alelacele ve tıka � basa yemek yenmemelidir. Bu
durumda yemek yeme stres nedeni olur. İdeal kiloyu korumak gerekir.
Aşırı zayıf veya kilolu olmak, insanı strese sokmaktadır.

(b) Duygusal başetme yöntemleri
İnsan yaşamı, olaylarla başa çıkmak ve ortaya çıkan yeni durumlara uyum
sağlamakla geçer.Yaşamdan alınan zevki engelleyen içinde bulunduğumuz
koşullar ve yaşadığımız olaylar değildir. Bu olayları algılama,
yorumlama ve yaklaşım biçimimizdir. Olaylar doğal ve sosyal bir ortamda
oluşur, psikolojik bir yapıda algılanır. Psikolojik yapıyı çocukluktan
bu yana edinilen deneyimler, kazanılan alışkanlıklar, gelişen kişilik ve
zekâ düzeyi oluşturur. İnsan, psikolojik yapısının temellerini bilmeli,
insan olduğunu ve hata yapabileceğini kabul etmeli, olayların analizini
akılcı bir biçiminde yapabilmeli ve amaca ***ürmeyen tepkileri ni
değiştirebilmelidir.
Şimdi, size bazı reklamlarda veya gazetelerde olduğu gibi �altın
anahtar� veya �hayat iksiri� veya �sihirli değnek� diyebileceğimiz
psikolojik yöntemler tav siye edeceğiz.

� İnsan kendini iyi tanımalıdır.
� Yetenekli olduğu alanları bilmeli ve o alanda çaba harcamalı,
� Neyi daha iyi yapıyorsa, onu yapmalı,
� Zevk aldığı şeylere zaman ayırmalı,
� Kendisi için zaman ayırabilmeli,
� Değer verdiğimiz prensiplerimiz olmalı,
� Yapmak zorunda olduğumuz bir işi en kısa zamanda bitirmeli.
Kendimizi insanca tepkileri olan biri olarak kabul etmeliyiz.
� Yapabildiğimizin en iyisini yapmalı, mükemmeli her zaman başaramayabileceğimizi kabul etmeli,
� Çeşitli konularda aşırı derecede hırslı olmamalı, amacımıza ulaşmak için çaba harcamalı,
� Herkes tarafından sevilmeyi ve onaylanmayı beklememeli, bize aykırı düşünenlerin de olmasını doğal karşılamalı,
� Düşmanca duygulardan uzaklaşmalı, hayata sevgi ile bakabilmen
� �Başkalarını hiç kırmamak gerekir� gibi saplantılara kapılmamalı,
� Zamana karşı yarışa girilmemelidir,
� Olayların akılcı bir analizini yapabilmeliyiz.
� Olayları objektif gerçeklere dayanarak yorumlamalı,
� Olaylara duygusal olarak değil, mantıksal olarak yaklaşılmalı,
� Yaklaşım biçimi çatışmaları azaltıcı nitelikte olmalı,
� Problem çözmeye yönelik tepkiler geliştirilmeli,
� Yaklaşımımız kısa ve uzun vadeli amaçlarımıza uygun olmalı,
� Olumlu sonuca ***ürmeyen yöntemleri tekrarlamaktan kaçınmalı, yeni yöntemler aranmalı.

Bazı davranış biçimlerini değiştirmeliyiz

� Telâş ve acelecilikten kurtulmalı, sakin olmayı öğrenmeli,
� Düzenli yaşamaya çalışmalı,
� Sadece başkaları için yaşamak yerine kendimize de zaman ayırmalı,
� Kin, nefret ve düşmanca duygulardan kurtulup hoşgörü ve sevgiyle ba kabilmen,
� Dikkatli konuşmalı, sözlerimizin hesabını vermek durumunda kalmamalı,
� Öfkeli olduğumuz zaman bunu denetim altına alabilmeliyiz.

(c) Duruma bağlı yöntemler

Stres yaratan bazı olumsuzluklar plânsız, düzensiz koşuşturmalardan kay
naklanır. Zamanın ve işin planlanması ile daha kısa zamanda daha verimli
iş sağlanabilir. Her şeye zaman ayırmanın imkânsızlığını kabul etmek,
bizim için değecek amaçlar için, gerçekten gerekli ve zorunlu olan
işlere zaman ayırmalı, bazılarından vazgeçilebilmelidir.

Zamanı iyi kullanmak, kendimiz için zaman ayırabilme şansımızı artırır.
Zaman plânlamasında aşırı düzenlilik ve dakiklik, stres nedeni olabilir.
Zaman zaman ufak tefek aksamalara göz yummak gerekir.

Yapılacak işler listesi yapmak, bizi tekrarlı davranışlardan kurtarır,
daha kısa zamanda daha fazla işi, daha az yorularak yapmamızı sağlar,
örneğin alışverişe çıkarken alınacaklar listesi yaparak sıra düzenine
göre sıralamak hem işi kolaylaştırır hem aynı yerlerden tekrar tekrar
geçme sayısını en aza indirir.
Ayrıca meditasyonla hem bedensel hem psikolojik gevşeme sağlanır. Bu özelliği ile meditasyon son yıllarda yaygınlaşmıştır.

Sonuç olarak;
Gevşeyin, gülümseyin, iyi şeyler düşünün.


Alıntı