Konsantrasyon sorununuz var mı?

Uzun süre aynı yerde oturamıyor, başladığınız işi bitiremiyor musunuz?

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
Konsantrasyon sorunu mu yaşıyorsunuz ya da uzun süre aynı yerde
oturamıyor, bir toplantıyı takip etmekte zorlanıyor musunuz?
Başladığınız bir işi bitiremiyor, öfke atakları geçiriyor, aklınıza ilk
geleni söyleme eğilimi mi gösteriyorsunuz?

Uzmanlar, bunları, stresli bir yaşamın sonucu olarak yorumlamak yerine,
çocukluk döneminde başlayan ve yetişkinlikte de devam edebilen Dikkat
Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) hastalığının belirtileri
olabileceği uyarısında bulunuyor.

Tedavi edilmediğinde kişinin yaşam kalitesini düşüren, iş, ev başta
olmak üzere sosyal hayatını önemli ölçüde zedeleyebilen hastalığın,
uzman hekim kontrolünde tedavi edilmesinin mümkün olduğunu vurgulayan
uzmanlar, ilaç ve psikoterapinin etkin tedavi yöntemi olduğunu
belirtiyor.

Türkiye Psikiyatri Derneği Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite
Bozukluğu Bilimsel Çalışma Birimi Koordinatörü ve Trakya Üniversitesi
Tıp Fakültesi Psikiyatri AD Öğretim Üyesi Doç. Dr. Cengiz Tuğlu, yaptığı
açıklamada, DEHB'nin çocukluk çağında başlayan, etkisi tüm bir yaşama
yayılabilen, süreğen bir nöropsikiyatrik bozukluk olduğunu söyledi.

Toplumdaki DEHB yaygınlığının çocuklukta yaklaşık yüzde 8, ergenlikte
yüzde 6 ve erişkinlikte yüzde 4 olarak bildirildiğini ifade eden Tuğlu,
çocukluk çağında var olan dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsel
davranışların ilk olarak okul çağında fark edildiğini belirtti. Tuğlu,
''Sınıfta oturamayan, oyunlarda arkadaşları ile yoğun sorunlar yaşayan
ve okuma faaliyetlerinde gecikebilen çocuklar görece hızlı fark edilip
tıbbi yardım almaları için yönlendirilebilmektedir'' dedi.

Yaşam boyu devam eden dikkatsizlik, dürtüsellik ya da hiperaktivite
yakınmaları olan tüm erişkinlerde de DEHB tanısının akla gelmesi
gerektiğine işaret eden Tuğlu'nun verdiği bilgiye göre, Dikkat Eksikliği
Hiperaktivite Bozukluğu yaşama, kişiler arası ilişkilere, okul ve iş
dünyasına yansıyan olumsuz etkileri açısından toplumun ve sağlık
hizmetlerinin önemli sorunlarından birisini oluşturuyor.

DEHB ister çocukluk ister erişkinlik döneminde olsun sadece hastaları
değil çevrelerini, ailelerini, ebeveynlerini de etkiliyor. Riskli sağlık
davranışları açısından tehdit altında olan ergen ve genç erişkinlerde
DEHB varlığında, sigara ve madde kötüye kullanımı, yasal sorunlar, kötü
akran ilişkileri, kendine güven kaybı, okul ve iş başarısında düşüklük
ve psikiyatrik eş tanılar gözlenebiliyor.

-YAŞIN İLERLEMESİYLE BİRLİKTE GÖRÜLME SIKLIĞI DÜŞÜYOR-

Yaşın ilerlemesiyle birlikte görülme sıklığındaki düşüş, hastalığın
belirtilerinde azalma olduğuna işaret ediyor, ancak belirtiler tamamen
ortadan kalkmıyor.

Azalma eğilimine rağmen erişkin DEHB olan kişilerde bir işe başlayamama,
iş yerinde verimsizlik ve kötü zaman yönetimi, çok sayıda işe
başlanmasına rağmen bir çoğunu bitirememe, bir toplantı boyunca
oturamama, stresle baş edememe ve öfke atakları, aklına ilk geleni
söyleme eğilimi, kötü şoförlük sorunları ve evlilik ve sorumluluklarının
idaresi ile ilgili yoğun sorunlar sıklıkla ortaya çıkabiliyor.

Dikkatsizlik daha çok bireyi, diğer bulgular ise daha çok çevreyi
rahatsız ediyor. Belirtilerini dışa vuran erkeklerin tersine kız
çocuklar genellikle olumsuz geri bildirimleri içselleştirme, özür
dileme, uyum sağlamaya çalışma, suçu üzerine alma ve kavga etmeme
eğilimi gösteriyor. Beklentileri karşılamak için daha çok çalışarak ve
yetersizlikleriyle başa çıkarak başarılı öğrenciler olmayı lise dönemine
dek sağlayabiliyor, ama bozukluğun daha sessiz seyrediyor olması ve bu
nedenle müdahale edilebilir olan bir sorun alanına gereken müdahaleleri
yapamama kadınların yaşamına, özellikle onların akademik gelişimlerine
önemli zararlar verebiliyor.

-BAŞKA RUHSAL BOZUKLUKLAR, DEHB BELİRTİLERİNİ GİZLEYEBİLİYOR-

Çocuklar ve erişkinlerle yapılmış çalışmalara göre, karşıt olma, karşı
gelme bozukluğu, davranım bozukluğu, anksiyete bozuklukları, duygu durum
bozuklukları, öğrenme bozuklukları ve alkol-madde kullanım bozuklukları
olarak adlandırılan ruhsal hastalıklar da psikiyatrik eş tanıları
oluşturuyor. Bu ruhsal bozukluklar, bazen DEHB belirtilerinin
gizlenmesine ya da ilaçlarla bir bozukluğu tedavi ederken diğerinde
bozulmalar ortaya çıkmasına yol açabiliyor.

Erişkin dönemde başka ruhsal bozuklukların eşlik etmesi ve erişkin
yaşamının karmaşıklığı, çocuklardan farklı olarak erişkin DEHB
tedavisinde daha kapsamlı tedavi yaklaşımlarının uygulanmasını gerekli
kılıyor.

DEHBİ'de ilaç tedavisi uygulanırken, ilaçların erişkinlerde tıbbi ve
ruhsal eş tanıları gözeterek planlanması gerekiyor. Bundan sonra da
psikoterapi uygulanabiliyor.

Bu sorunu yaşayan kişilerin çoğu, yineleyen başarısızlıklar
yaşayabiliyor. Bu başarısızlık öyküleri ise kişinin kendi hakkında
olumsuz düşünceler geliştirmesine yol açabiliyor. Bu kişiler,
üstlendikleri görevler konusunda işlevsel olmayan düşünceler
geliştirebiliyor. Ortaya çıkan bu olumsuz düşünce ve inançlar, var olan
kaçınma davranışlarını arttırabiliyor. Bunun sonucunda da kişiler, görev
ya da sorunla karşı karşıya kaldığında dikkatlerini daha çok
kaybedebiliyor.

DEHB ile ilgili güçlükleri çocukluklarından beri yaşayan kişiler, hem
erişkinlik döneminde benzer belirtiler sergiliyor hem de bazen
belirtiler gerilese bile çocukluk döneminde almış oldukları hasarların
yansımalarını yaşam boyu taşıyorlar.

Önlenebilir kayıplara engel olabilmek için rahatsızlık fark edildiğinde
tüm tedavi imkanları kullanılarak etkin bir tedavinin hızlı ve dikkatli
bir biçimde başlatılması gerekiyor. Bunun sağlanması için DEHB
belirtileri olanların öncelikle bir psikiyatri uzmanına başvurması ve
DEHB yakınmaları olan bireylerin psikiyatri uzmanına yönlendirilmesi
tavsiye ediliyor.

AA