Ekran kartı Ram ve Overclock

Bilgisayar meraklıları her zaman
için mevcut sistemlerini biraz daha hızlı ve performanslı çalıştırmayı
istemişlerdir.Forumumuzda da overclock bölümü oldukça ilgi
görmektedir.Dolayısıyla overclock işine ilgi duyanlar her geçen gün
artmaktadır.Bu işe yeni merak saranlar sürekli overclock'un ne olduğunu
nasıl yapıldığını sormaktadırlar.Tek tek herkese cevap vermek mümkün
olmadığından, overclock işine yeni başlayan yada başlamak isteyipte
yeterli bilgi ve tecrübesi olmayanlar için yararlı olacağını düşündüğüm
bu çalışmayı hazırladım.Mümkün olduğunca sade anlatmaya çalıştım.Umarım
faydalanılır.

Yalnız şunu unutmayalım; overclock, yapan kişinin sorumluluğu altındadır
ve doğabilecek sorunlardan dolayı hiç bir şekilde editörler ve site
sahipleri sorumlu tutulamaz.

Overclock Nedir? Ne işe Yarar? Nasıl yapılır?

Overclock Türkçede tam karşılığını birebir bulamasada en uygun "hız
aşımı-hız aşırtma"gibi terimlerle ifade edilmektedir.Biz kısaca
overclock'a bir işlemciyi normal çalışma frekansının daha üstünde bir
frekansda çalışmaya zorlamak diyebiliriz.

Bu ne demektir?Diyelimki elimizde P4 3000 mhz bir işlemcimiz var biz
bunu 3200 mhz de çalışmaya zorlar ve başarılı olursak overclock yapmış
oluruz.
Peki bunu nasıl yaparız?. Her işlemcinin bir iç frekansı vardır.Front
side bus denilen (kısaca fsb) Türkçe olarak önyüz veri yolu
diyebileceğimiz mhz cinsinden bir çalışma frekansı var ve bunun yanında
her işlemcinin bir çarpan kat sayısı vardır (x9 , x10, x15 gibi) ve bu
çarpan ile fsb hızını çarptığımızda işlemcinin asıl mhz ini bulmuş
oluyoruz.Örnek olarak P4 3.0 ghz için bu değer fsb 200x15 olduğundan
3000 mhz dir.

Şimdi önümüzde toplam mhz i arttırmak için 2 yol bulunduğunu öğrendik.

Birinci yol Fsb hızını arttırmak,

İkinci yol çarpan kat sayısını arttırmak suretiyle toplam mhz i
arttırmaktır.Şimdi biz bu iki değerden fsb yada çarpan hangisini
arttırırsak arttıralım elde ettiğimiz mhz değeri yükselecektir.Yani
overclock yapmış olacağız.Malesef intel işlemcilerin genellikle
çarpanları kilitli olduğu için bu değerle oynama yapılamıyor ve bu
yüzden iş sadece fsb hızını artırmaya kalıyor.Amd işlemcilerde durum
daha farklı, çoğunlukla çarpanları açık oluyor yada bazı yöntemlerle
kilitli olsalar bile açılabiliyorlar.Bu durumda her iki değerlede oynama
imkanı doğduğu için daha esnek overclock imkanımız olabiliyor amd
işlemcilerde.Aslında şunuda unutmamakta fayda var.Her ne kadar
çarpanlarla oynama çeşitliliğimiz olsa bile overclockta en yüksek
performansın fsb hızını arttırmakla elde edilebileceğini
unutmayın.Nedeni ise yüksek fsb hızlarında buna bağlı olarak,bellek
denetleyicisi, depolama aygıtları denetleyicileri ve AGP/PCI saat
hızları da artar.Tabi AGP/PCI saat hızları yüksek overclocklarda sorun
çıkarabildiği için stabilite için modern anakartlara bu hızı sabitleme
özelliği ilave edilmiştir.

Şimdi adım adım overclock yapmaya başlayalım.

Öncelikle şunu belirtmeliyim ki overclock için en önce boardumuzun bu
işe elverişli olarak üretilmiş olması gerekmektedir.Yani overclock için
neler gerekiyorsa her özelliğin mevcut olması gerekiyor.Bu özellikleri
aşağıdaki resimlerlede göreceksiniz.Overclock'a niyetlendiyseniz
öncelikle uygun bir board edinmelisiniz yoksa overclock için doğru
düzgün özellik sunmayan anakartlarla bu işe koyulmak boşuna uğraş ve
moral bozukluğu olacaktır.Tabi iş sadece board ile bitmiyor.Overclock
için buna yatkın birde işlemci bulmamız gerekiyor.Bu iş öylesine ilginç
ki her işlemcinin overclock perfromansı aynı olmuyor.Üretim
tarihleri,üretim yerleri,kodları bir işlemcinin overclock performansını
değiştirebiliyor hatta öyleki bazen aynı üretim yer tarih ve kodlarına
sahip iki işlemcide bile aynı overclock değerlerine
ulaşamayabiliyorsunuz.Yani bu iş öncelikle şans işi tabi ama önce
overclock forumlarında hangi cpu ve kodların overclocka daha yatkın
olduğuna dair bilgi edinmekte ve işlemci seçiminide ona göre yapmakta
fayda var.
İşlemcimizide seçtikten sonra iş tabiki yine bitmiyor;sırada ram
var.Eğer stabil bir overclock yapmak ve maximum performans almak
istiyorsak ramlerimizin kaliteli ve cas gecikmesinin (cl2-cl2,5-cl3
gibi.düşük değer daha iyi) mümkün olan en düşük değerlerde olması
gerekiyor.
Buna ilaveten overclock yapılan parçaların enerji ihtiyaçları
artacağından mutlaka kaliteli ve en az 400 watt lık bir powersupply
ımızın olması gerekiyor.
Tabi son olarak en önemli konu soğutma.Overclock edilen sistemimiz daha
fazla ısınacağı için (en başta cpu) çok daha iyi bir soğutmaya sahip
olmamız gerekiyor.
Aslına bakarsak overclock işi oldukça pahalı ve riskli bir
hadisedir.Farkındaysanız sözünü ettiğim tüm enstrümanlar normallerinden
daha pahalı olan şeyler.Her şeyin iyisini almak durumunda olduğumuzdan
bu iş haliyle pahalıya gelecektir.(Tabi bazen umulmadık uygun fiyatlı
ürünlerede denk gelerek ucuza mal etmek de mümkün) Elbette pahalı
donanımlarımızın zarar görme riskide vardır her zaman için.

Riskli ve pahalı,peki o zaman niçin overclock yapıyoruz?

Bu soruya verilecek en kısa ve öz cevap hazdır,ihtirasdır.İnsanı bir
kere sardımı kolay kolay kurtulmak mümkün değildir

Overclock için öncelikle boardumuzun biosu dediğimiz temel
ayaralamaların bulunduğu kısma girmemiz gerekiyor. (Her ne kadar windows
üzerinden de overclock yapma imkanı olsada sağlam overclockcular
tarafından tercih edilen bir tarz olmadığından o konuya hiç
girmeyeceğim)
Pc açılırken del tuşuna basarak biosa girilir.Ben yaygın olduğu için
i865 çipsete sahip kendimde kullandığım abit AI7 nin biosundan örnek
verceğim.
Diğer boardlarda üç aşağı beş yukarı aynı gibidir.


[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Abitin meşhur soft menüsünden cpu,ram,agp frekans ve voltaj ayarlarının
bulunduğu en can alıcı bölüme giriyoruz.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Üstte görüldüğü gibi default ayarlardaki görünümümüz bu.Tüm değerlerimiz
olması gerektiği gibi yani default.


Bize default değerler lazım olmadığı için "cpu operating
speed"seçeneğini "user defined"yapıyoruz ki cpu fsb ,cpu:ram oranı ve
agp/pci ayarları açık hale gelsin. Çünkü bu değerlerle oynayarak
overclock yapacağız.

Öncelikle fsb miktarını biraz arttırıyoruz ben 200 mhz den 250 ye
çıkardım ama cpu ma güvendiğim için direkt bu değeri denedim. Siz azar
azar arttırmayı deneyin aceleci olmayın. Mesela önce 210 mhz e çıkarın
sonra 220 ye.
Dikkatinizi çektiyse ben cpu:ram ratio(oranı) nı 1:1 yaptım bu ne demek?
Bu cpu ile ramlerimin 1:1 eşit aynı mhz de senkron çalışacağı anlamına
geliyor. Tabi benim ramlerim DDR 566 olduğu için (2x 283 mhz) cpu ile
senkron rahatlıkla çalışabilmekte. Eğer sizin elinizde bu değerlerde
çalışan ramler yoksa bu değeri düşürmelisiniz.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
(Bazı boardlarda bu şekildede yer alabilir cpu:ram oranı sizi
şaşırtmasın)

Yani eğer DDR 400 ramlere sahipseniz ve ramlerinizin 200 mhz üzerinde
çalışamayacağına eminseniz bu oranı yukarıdaki görülen seçeneklerdeki
gibi 5:4 yapmalısınız ki sistem çakılmasın. Bence önce ramlerle uğraşmak
yerine öncelikle işlemcinizin sınırını bulabilmek amacıyla ram
oranınızı düşük bir oranda tutun,mesela 3:2 gibi. Bu durumda ramler daha
düşük değerlerde çalışacağı için cpu sınırını tayin etmenize engel
olamayacaklardır.

Cpu nın sınırını nasıl bulacağız?

Öncelikle default voltajında mhz olarak gidebildiği yere kadar
arttıracağız. Her arttırdığımızda pc yi kapatıp açıp stabilitesini ve en
önemlisi cpu sıcaklığını kontrol etmelisiniz. Eğer stabilite ve ısınma
sorunu yoksa bu iyi haber demektir yolumuza devam edebiliriz. Tekrar
tekrar biosa girip fsb hızını arttırdıktan sonra diyelimki işlemcimiz
artık 240 fsb de çakılmaya stabilliğini kaybetmeye başladı. Ha tabi bunu
nasıl anlıyoruz ,stabiliteden kasıt öncelikle fsb arttırırmından sonra
windowsa sorunsuz bir biçimde girmesi ve bir kaç bench programıyla
sandra,pc mark vs. gibi yapılan testleri başarıyla reset,donma
vs.olmadan tamamlamasıdır. Bunlardan geçemiyorsa reset yada donma
oluyorsa bu demektir ki cpu muzun default voltajındaki sınırına gelmiş
bulunuyoruz. Ne yapacağız?Tekrar biosa giriyoruz.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Üstte görüldüğü gibi cpu core voltajını bir miktar arttırmak işe
yarıyabilir. Bu stabilitesi bozulan işlemciye yardımcı olabilir. Bunu
yaparken azar azar yapmakta fayda var çünkü overclockda en tehlikeli
hadise voltaj olayıdr,fazla voltaj direkt cpu nuzu götürebilir.İntel
işlemcilerde (northwood) 1.7 voltu aşmamanız en doğru yol olacaktır.Buna
kabaca default voltajın %15 fazlasını aşmamak ta diyebiliriz.
Bu şekilde voltaj arttırımlarıyla stabilite sağlandıktan sonra yeniden
fsb arttırımlarına giderek cpu nun çıkabileceği stabil en yüksek değeri
buluruz. Bahsettiğim gibi test programlarıyla denedikten sonra en uygun
değeri buluruz. Tabi tekrar ediyorum tüm safhlarda cpu sıcaklığını
kontrol altında bulundurmalısınız. Cpu nuzun default durumdaki
sıcaklığının %25 den fazla artmamasına dikkat edin. Her ne kadar bazı
boardlar sıcaklığı doğru okumasalarda dediğim gibi en doğru yol default
halindeki değer ile overclock sonrası değeri%25 ten fazla olmaması.
Fazla sıcaklık demek tehlike demek,işlemcinin çok yıpranması
demek,stabilitenin bozulması demek olduğunu aklınızdan çıkarmayın.

Şimdi sıra geldi ramlerimizi yoklamaya;

Şimdi ramlerin sınırını bulacağız. Bunu önce yukarıda görüldüğü üzere
cpu:ram oranıyla oynamayla bulacağız. Eğer ramlerimiz zaten hızlıysa
DDR500 ve üzeri zaten pek sorun çıkmayacaktır fakat ramlerimiz DDR 400
yada daha düşüğü ise 1:1 cpu/ram oaranını kaldıramayabilir. Bu durumda
mecburen ramleri daha düşük bir değerde çalıştırmak zorunda kalacağız
mesela 3:2 yada 5:4 gibi. Fakat bu ramlerin sağı solu belli olmuyor
bazen oem bir ram alıyorsunuz DDR 400 yada 366 ve normalde bu değerlerde
çalışması gerekiyorken sizi şaşırtıyor ve neredeyse DDR 500 hızlarında
bile çalışabiliyor. Bunu deneyerek bulacaksınız. Aynı cpu gibi denediniz
ve bir yerden sonra sistem çakıldı. Cpu muzun sınırını bildiğimiz için
cpu dan şüphelenmiyoruz. Cpu voltajını arttırdığımız gibi ram voltajını
arttırmakta fayda sağlayabiliyor.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Resimdeki gibi ram voltajını arttırarak en stabil ve max değerini
buluyoruz.Tabi bazı ramler voltajı sevmeyebilir ve voltaj tam tersi
etkide yapabilir.Voltajı seven ramlere denk geldiysek şanslıyız bu
ramlerle epeyce yukarı mhz lere çıkabiliriz.
Ramlerinde sınırını bulduk şimdi geldik ram timingleriyle oynamaya yani
ramlerimizi daha düşük cl değerleriyle daha agresif çalışmaya
zorlamaya.Düşük cl değeri daha çabuk veri döngüsü olacağı için daha
fazla performans demektir.Bunun içinde ana menümüzden advanced chipset
features a girerek yapıyoruz.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Buradan DRAM timing selectable dan manuel yaparak seçeneklerin
açılmasını sağlıyoruz

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Resimde görüldüğü gibi buradaki ram zamanlamalarını deneme yanılma
yoluyla düşürmeye çalışıyoruz. Dediğim gibi ne kadar düşük değer o kadar
performans. Tabi her ramin kaldırabileceği timingler farklıdır. Benim
buradan şu ayarlarda olsun demem mümkün değil. Deneyerek bulacaksınız.
Bulabildiğimiz en düşük ram zamanlaması beraberinde stabiliteyide
sunuyorsa ram lerimizide azami derecede overclock etmişiz demektir.
Bu arada i875 çipsetlerdeki ramlere artı bir performans daha getiren PAT
(Performance Acceleration Technology) hadisesi i 865 chipset boardlarda
değişik adlar adı altında sunulabiliyor. Bu kiminde Hyper Path adı
altında kiminde game accelerator adı altında sunuluyor.Bunlarıda
deneyerek buluyorsunuz.Çünkü her ram ve i865 board bu özellik aktif
edildiğinde stabil çalışmayabiliyor.

Tüm bu denemeleri yaparken overclock ettiğiniz bileşen cpu yada ram
yaptığınız arttırımı hazmedemediğinde sisteminiz kilitlenip hiç
açmayabilir. Telaş etmeyin, bunlar olağan durumlardır. Çaresi, cereyanı
kesip beş on saniye bekledikten sonra insert tuşuna basılı tutarak
sistemi yeniden açmaya çalışmak. Bazen buda çare olmaz o zaman board
üzerinde bulunan clear cmos jumper ile biosu resetleyerek default
değerlerde açılmasını sağlamalısınız.Tabi bu tüm yaptığınız
ayarlamaları sil baştan yeniden yapmanız demektir.
(Önce boardunuzu iyi tanımalısınız.Kitapçığını inceleyip ne nerede
öğrenmelisiniz)

Bu arada amd den de bir örnek vereyim.En meşhur ve performanslı chipseti
nforce2 ve tabiki abit nf7 den bir örnek.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Bu resimde görüldüğü gibi işlemcinin çarpanı açık ve burada istediğimiz
gibi çarpanlada oynama imkanımız var.Yani hem fsb hemde çarpanla değişik
varyasyonlar yapma imkanımız var tabiki toplam makul mhz değerlerinin
üzerine çıkmamak kaydıyla.Görüldüğü gibi nf7 de birde chipset voltaj
ayarı var.Bunuda arttırmak nf7 de stabiliteyi arttıran bir
unsurdur.Ayriyeten agp voltajı da var ki bu zaten diğer platformlarında
çoğunda var.Ekran kartı oc edildiğinde Stabiliteyi arttırdığı rivayet
edilir ama ben pek bu rivayeti doğrulayamadım yani pek bir işe yaramıyor
ama siz deneyebilirsiniz tabiki.

Soğutma;

Evet mümkün olduğunca sade bir şekilde overclock'u anlatmaya
çalıştım.Bahsettiğim gibi overclock edilen parçalar daha fazla ısınacağı
için normalden daha iyi soğutma isterler.Bunun için en uygun olanı, cpu
ile gelen kendi heatsink(ısı giderici)-fanı yerine tamamı bakır olan
soğutucular kullanmak.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Bu soğutucunun üzerine tercihinize göre performanslı bir fan
takabilirsiniz.Bu size stock soğutmadan çok daha iyi bir soğutma
sağlayacaktır.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Bu tarz bir şeyde olabilir bu size kalmış ama tavsiyem fanınız
performanslı ama bu resimdeki gibi devir ayarlı olsun yoksa normal
zamanlarda overclocksuz kullanmak istediğiniz durumlarda sürekli sabit
yüksek fan devir sesi sizi oldukça rahatsız edecektir benden söylemesi.

-------------------------------------------------------------------------------------

Ekran kartlarında overclock

Evet sistemimizi overclock etmiş olduk.Tabi bununla
yetinmeyebilirsiniz.Ekran kartınızıda overclock etmek
isteyebilirsiniz.Bunuda yapmak için çeşitli yollar var.Kartınıza göre
değişen Ati yada nvidia.Çeşitli programlar ile ekran kartlarınıda
overclock etmek mümkün.Ati kartlar için ati tool oldukça kullanışlıdır.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Ati tool'u sistemimize kurduktan sonra çalıştırdığımızda karşımıza
programın gördüğünüz arayüzü çıkıyor.9800xt kartım default değerlerinde
ve bunu overclock etmek için hem ram hemde core-gpu (çekirdek)hızlarını
yükseltiyoruz.Tabi bunuda aynı cpu overclock'undaki gibi yavaş yavaş
deneyerek yapıyoruz.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Resimde görüldüğü gibi en yüksek stabil ve artifactsız değeri (görüntüde
bozulmalar olmaksızın) bulduktan sonra o ayarda kullanıyoruz.


Nvidia kartlarda da çeşitli programlar var.Riva tuner,coolbits vs.gibi.
Ben en pratik olanından bahsedeceğim.Yani coolbits'den.coolbits bir reg
dosyası olup üzerine tıklandığında windowsumuzun (registry) kayıt
defterine yerleşince nvidia ekran kartı sürücümüzün ayarlar bölümüne

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]


Clock frequencies adı altında bir seçenek eklenecek.Buradan ram ve core
hızlarını ayrı ayrı ayarlamamız mümkün.

Coolbits size yeterli gelmeyebilir.O zaman farklı programlar
deneyebilirsiniz.
Ben programlar için link vermiyorum çünkü sürekli güncelleniyorlar.Zaten
google da aratınca bir sürü link bulunabiliyor.

Evet kısaca ekran kartına overclock'uda anlatmaya çalıştım.Tabi
overclock hadisesi sadece bu kadar değil.Sizi ilerki dönemlerde bunlar
kesmeyebilir, o zaman vmod olaylarınada girmek isteyebilirsiniz.Bu
farklı bir hadise ve bununla ilgili benimde dahil bir çok arkadaşımızın
çalışmaları var.Her kartın, her boardun mod şekli farklı o yüzden mod
olayını alakalı topiklerden takip etmenizi öneririm.Bu topiğe bunuda
eklersek iyice karışır durum.O yüzden bu topik böylece kalsın.