Gıybetin caiz olabileceği yerler...

Gıybet etmek, bir özre dayanmadıkça mübah olmaz.

Gıybet etmenin mübah olması için altı tane özür vardır:


Birinci özür: Bir kimsede görülen zulmü şikayet etmektir. Yani
uğradığı haksızlığı yetkili zat veya makama şikayet etmek mübahtır.


İkinci özür: Bir kişi bir yerde fesat işlendiğini görür, bu
fesadı önlemeye gücü yeten başka bir kimseye gider, o fesat işe engel
olmasını ister. Böyle bir durumda, gördüğü kötü işleri anlatmak caizdir.



Üçüncü özür: Fetva sormaktır. Mesela eşim, babam veya başka biri
bana şöyle yapıyor veya söylüyor dese gıybet olmaz. Fakat en iyisi, bir
kimse şöyle yaparsa ne cevap verirsiniz şeklinde sormaktır.


Dördüncü özür: Bir kimsenin kötülüğünden başkasını korumak için
onun ayıplarını söylemektir. Mesela bir kimse bir kadınla evlenmek
isterse, kadında bulunan ayıbı o kişiye söylemelidir. O ayıbı söylemezse
ötekine zarar ve ziyan gelecektir.


Beşinci özür: Bazı bedeni kusurları olup bu kusurları kendilerine
lakap olmuş kimselere bu lakapları ile hitap etmek gıybet olmaz. Mesela
Topal Hasan, Kör Osman, Kekeç Ahmed gibi... Bu kusurları kendilerine
isim olduğu için o kimseler, bunu işitmekten üzülmezler. Yine de onları
başka isimle anmak daha iyidir.


Altıncı özür: Açıkça günah işleyen hakkında konuşmak gıybet
sayılmaz. Açıkta günah işlemekten utanmayanları anlatmak caizdir.


Nitekim Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve selem) bu konuda şöyle
buyurmaktadır:


"Açıkça günah işleyen kimsenin yaptığı işi söylemek gıybet sayılmaz."



Salt b. Tarif, "Hasan-ı Basri'ye (Rahmetullahi aleyh), açıktan ve
çekinmeden günah işleyen bir adamın gıybeti olur mu? diye sordum.
Hasan-ı Basri (Rahmetullahi aleyh), "Olmaz, çünkü onda bir hayır
yoktur" dedi.


Hasan-ı Basri (Rahmetullahi aleyh) diğer bir sözünde, "Üç kişinin
gıybeti olmaz. Bunlar, nefsinin kötü arzularına uyanlar, açıkça günah
işleyenler ve zalim hükümdarlardır" dedi.

Bu yazı Siracettin Önlüer'in "Kalbin Hastalıkları" adlı kitabından
alınmıştır.