Eksüdalı kalp, dış zarı iltihabı

Eksüdalı kalp, dış zarı iltihabı
Eksüdalı kalp dış zarı iltihabı,bahsettiğimiz dış kalp zarı
iltihaplarının en önemliside eksüdalı kalp dir, belirtiler iltihaplı
katmanlar arasındaki küçük damarlardan kan plazmasına benzer bir sıvının
eksüda sızarak kalp kalp dışı zarı boşluğunda birikmesi
sonucunda ortaya cıkar.
Kalp Üzerindeki Etkileri
İlk olarak kalp fizyolojisinin bir Özelli­ğinden söz etmek gerekir.
Kalbin hacmi kasılma evresinde küçülür, gevşeme ve yeniden dolma
evresinde ise büyür. Kalbin işlevini düzenli yapabilmesi için zorunlu
olan bu hacim değişiklikleri kalp dış zarının esnekliği sayesinde
ger­çekleşir. Kalp dış zarı katmanları arasında sıvı birikmesi durumunda
bütün bu süreç etkilenir. Gerilen katmanların esnekliği önemli ölçüde
azalır. Böylece kalp esneyemez ve katı duvarlarla çev­rilir. Kalbin
gevşeme evresinde genişle­mesi engellenir ve karıncıkların
kulak­çıklardan gelen kanla dolması sınırlanır. Kalp bu koşullarda hacmi
değişmek-sizin kasılıp gevşer. Bu durumun en önemli sonucu her
gevşemede kalbe gi­ren kanın azalması, doğal olarak her ka­sılmada da
kalpten çıkan kan miktarının aynı oranda azalmasıdır. Öte yandan vü­cut
dokuları sınırlı miktarda kan gelme­sine uyum sağlayamaz. Dokulara daha
çcfe. kaça giteMai için Vslp utun “razı mUa. İşte kalp dış zarı
iltihabının belirtisi olan kalp atım hızı artışı (taşikardi) böyle
oluşur. Kasılma sırasında vücuda pompala­nan kan miktarının azalmasıyla
birlikte büyük tansiyonun da düştüğü görülür.
Hastalığın kalp dolaşım sisteminde­ki bir başka sonucu da toplardamarlar
basıncının normalin çok altında olması­dır; kalbin itici gücü karim
atardamarlar boyunca ilerlemesi ve kılcal damar en­gelini aşması
sırasında tükenir. Kılcal damar düzeyinde kan ile dokular arasın­da
değişim gerçekleşir, burada damar boşluğu çok küçük, dolayısıyla direnç
çok yüksektir. Kanın toplardamarlarda ilerlemesi için gerekli olan itici
güç de çok sınırlıdır. Kan kalbe yaklaştıkça iti­ci güç daha da
azalarak, toplardamar sisteminin kalbe varış noktası olan sağ kulakçıkta
basınç sıfıra yakın bir düzeye ve nefes alma sırasında sıfırın altına
dü­şer. Bu olay çok önemlidir; çünkü ku­lakçık basıncının sıfırın altına
düşmesi, toplardamarda bir çeşit girdap oluştura­rak kanın kalbe
girişini hızlandırır.
Kulakçıklardaki kan basıncı kalp dış zarına kan dolması sırasında
değişir. Bu değişim kas kitlesi az olan kulakçık duvarlarını dışardan
baskıya uğratır. Böylece kulakçık basıncı artar. Kan ku­lakçığa
dolabilmek için bu engeli aş­mak zorlaşır ve itme gücünü artır­ması
gerekir. Bu gücün toplardamar sistemi dışından sağlanması olanaksızdır,
damar sistemi içinde itici güç yarat­mak için çevrel toplardamarların
yete­rince gelişmiş olan kas katmam kasıla­rak duvar gerginliğini
artırır ve kanı da­ha büyük bir güçle kalbe doğru iter. Böylece
toplardamar basıncı yükselir, ama kanın dolaşım hızı, toplardamar
sistemi kulakçığın yüksek basıncını aşmcaya değin değişmez.
Kanın dolaşım hızının azalması, çevrel toplardamarlarda belirgin bir kan
göllenmesine yol açar; bunun sonucun­da bacaklarda ödem (şişlik), karın
boşluğunda sıvı birikimi (assit) ve kalp yetmezliği tablosu ortaya
çıkar
Bu acil tablonun en çok etkilediği organ karaciğerdir. Karaciğerdeki kan
dolaşımı, çeşitli özellikleriyle öbür or-ganlannkinden farklıdır. En
önemlisi vücudun öbür bütün organlarına atarda­mar kanı girip
toplardamar kam çıkar­ken, karaciğere karaciğer atardamarı ile gelen
atardamar kanından daha çok kapı toplardamarı ile toplardamar kanı
gelir. Karaciğerden çıkan kanın ilerlemesinde, olağan koşullarda
toplardamar kanının ilerlemesini sağlayan kalbin itici gücü­nün önemi
çok azdır, oysa daha önce sö­zü edilen kalbin girdap etkisi bu açıdan
belirleyici önem taşır. Kalp dış zan ilti­habı hastalarında, sağ
kulakçıkta oluşan yüksek basınç nedeniyle bu etkinin azalmış olması
karaciğerde kan gÖUenmesi-ne yol açar. Eksüdalı kalp dış zan
iltiha­bının en Önemli belirtilerinden biri olan büyümüş, ağnlı, kanla
dolu ve göllenen kanın birikmesiyle gerilmiş bir karaciğer bu süreç
sonucunda ortaya çıkar.
Belirtileri
Akut kalp dış zan iltihabının kuru evre­sinin ardından hızla eksüdalı
evre gelir. Bu aşamada kalp dış zarının iki yaprak arasında sıvı
birikir, bu sıvının hac­mi birkaç santimetre küpten iki litreye kadar
değişebilir.
Sıvı birikimi hızlı geliştiğinde, hasta­lık belirtileri gürültülü bir
biçimde orta­ya çıkar; sıvı miktarı çok fazla olmasa da hasta çok acı
çeker: Yüzü acı çeken, morarmış ya da soluk bir görünüm alır; soğuk
soğuk terler, gözleri dışarı fırla­mıştır, belirgin ve sıkıntılı nefes
darlığı (dispne) ortaya çıkar. Hasta bu nedenle her zaman öne eğilerek
oturur, nabız ha­fiflemiştir, bazen duyulamaz; kalp böl­gelinde şiddetli
ağrılar vardır, bayılma eğilimi görülür. İltihap etkenine (verem,
romatizma vb) bağlı olarak ateşin şidde­ti ve süresi değişir. Kalbin
boşalmasının engellenmesi sonucunda biriken kan ne­deniyle boyun
toplardamarlarında hasta­lığa özgü bir dolgunluk görülür.
Yavaş gelişen sıvı birikimi olgula­rında, kalp dış zarının yapısı
iltihaplan­malar sonucunda yavaş yavaş değişir; sıvı basıncının aylara
yayılabilen bir sü­re boyunca giderek artması zarın yapısı­nı aşamalı
olarak değiştirir. Kalp dış za­rının aşamalı olarak genişlemesi
nede­niyle, akut ve gürültülü belirtilere ne­den olmadan büyük oranlarda
(iki litre­ye kadar) sıvı birikebilir. Hastalığın başlangıcında ağrı ve
nefes darlığı gibi belirtiler çok hafiftir; dikkat çekmeye
başladıklarında kalp dış zarında biriken sıvı zaten büyük oranlara
ulaşmıştır
İncelemeler
Kalp dış zan iltihabı tanısı göğüs filmi ve ekokardiyografi ile konur.
Göğüs filmi ancak belli miktarda sı­vı biriktikten sonra hastalığın
belirlenmesine yardımcı olur; kuru kalp dış zarı iltihabı olgularında bu
yöntemle sonuç
alınamaz. Ekokardiyografi ise en kesin ve güvenilir yöntemdir; az
miktarda bi­le olsa, kalp dış zan sıvısının miktarı­nın ve kalp
hareketleri üzerindeki ola­sı etkisinin değerlendirilmesini sağlar.
Kalp dış zan iltihabı tanısında çok yararlı olmayan kan tahlillerinin
hasta­lık etkeninin ortaya konması açısından vazgeçilmez bir önemi
vardır. Elektro­kardiyografi, ekokardiyografi ile konan kalp dış zan
iltihabı tanısını doğrular ve kalp kasındaki olası değişikliklerin
de-netlenebilmesini sağlar.
Tanı
Akut olgularda bile kalp dış zarı iltiha­bının klinik tablosu hastahğa
özgü de­ğildir ve kalp enfarktüsü, akciğer zan iltihabı ya da
bronş-akciğer iltihabı ile kolayca kanştınlabilir. Göğüs filmi ve
özellikle ekokardiyografi kesin tam konmasını sağlar.
Kalp dış zan iltihabı bir başka has­talık sürecinde ortaya çıkmazsa
hastalık etkenini belirlemek çok daha zordur.
Beklenen Gidişi (Prognoz)
Akut evre geçtikten sonra en büyük teh­like, iki kalp dış zan katmanının
birbiri­ne yapışması ve tek bir katman halinde kaynaşması (concretio
cordis) ya da komşu dokularla aynşmaz bir kitle oluş­turmasıdır
(accretio cordis). Bu olgular­da kalp hareketleri çok sınırlanır ve
an­cak bir cerrahi girişim kalbi bu sınırlan­madan kurtararak hastayı
rahatiatabilir.
Tedavi
Kalp dış zan iltihabı romatizma ve ve­rem gibi başka hastalıklar
sonucunda geliştiğinden, tedavi özellikle birincil hastalığa yönelik
olmalıdır. Yatak isti-rahati zorunludur, ağnlar genel ağn ke­siciler ile
hafifletilir. Bazı eksüdalı kalp dış zan iltihabı olgularında iğneyle
kalp dış zan boşluğuna girip biriken sıvıyı almak gerekebilir.
Kronik kalp dış zarı iltihabı
Kronik kalp dış zan iltihabı, kalp hare­ketlerinde ağır bozukluklara yol
açan sert bağdokusu yapısında bir kabuğun oluşmasına bağlı bir
hastalıktır. Seyrek olarak eksüdalı kalp dış zan iltihabı so­nucunda da
oluşur. Genellikle verem ya da bir romatizmal hastalık sonucu geli­şir.
Kalbin çevresinde bağdokusundan bir kabuğun oluşması karıncıklann da­ha
az dolmasına neden olur, kalp atım hızı azalır, aynca toplardamar
kanının kalbe dönüşü de engellenir.
Bu değişiklikler sonucunda klinik olarak büyük ve küçük tansiyon
değer­leri arasındaki fark azalır ve kalp atım hızı artar.
Kronik kalp dış zan iltihabı sonu­cunda kanın kalbe dönmesinin
engel­lenmesi nedeniyle boyun toplardamar-lan şişer, karaciğer büyür,
ayrıca mo­rarma ile birlikte nefes darlığı gelişir. Bu olgularda
yalnızca cerrahi tedavi uygulanır.