Kazim Karabekİr

Kazım Karabekir (1882-1948)Türk asker ve siyaset adamı. Kurtuluş
Savaşı'nda, Doğu cephesi komutanlığı yapmıştır.

İstanbul'da
doğdu, 26 Ocak 1948'de Ankara'da öldü. Mehmed Emin Paşa'nın oğludur.
İlköğrenimini İstanbul, Van, Harput ve Mekke'de tamamladıktan sonra,
1896'da İstanbul Fatih Askeri Rüştiyesi'ni, 1899'da Kuleli Askeri
İdadisi'ni, 1902'de Harbiye Mektebi'ni ve 1905'te de Erkân-ı Harbiye
Mektebi'ni bitirerek yüzbaşı rütbesiyle orduya katıldı. İki yıllık kıta
stajını Manastır'da yaptı. İttihat ve Terakki'nin Manstır örgütünün
kurulmasına katıldı. 1907'de kolağası (önyüzbaşı) rütbesi alarak
İstanbul Harbiye Mektebi, tabiye öğretmen vekilliğine atandı. İttihat ve
Terakki İstanbul örgütünün kurulmasında görev aldı.

II.
Meşrutiyet'ten sonra Edirne'de II. Ordu 3. Fırka (tümen) erkân-ı
harfliğine (kurmaylığına) atandı. 31 Mart 1909 ayaklanmasında Hareket
Ordusu'nda görev aldı. 1910 Arnavutluk ayaklanmasının bastırılması
harekâtında çalıştı. 14 Nisan 1912'de binbaşılığa yükseldi. Balkan
Savaşı'nda Trakya sınır komiseri olarak görev yaptı. 1914'te kaymakam
(yarbay) rütbesiyle Birinci Kuvve-i Seferiye komutanlığıyla İran ve
ötesi harekâtıyla görevlendirildi. Bir süre sonra İstanbul Kartal'da 14.
Fırka komutanlığına atandı ve Çanakkale'ye gönderildi. Kerevizdere'de
Fransızlar'a karşı üç ay savaştıktan sonra miralaylığa (albay) yükseldi.
Buradan, İstanbul'da I. Ordu erkân-ı harbiye başkanlığına, sonra
Galiçya'ya gidecek ordunun ve ardından Mareşal Von der Goltz'un erkân-ı
harbiye başkanlığına atanarak Irak'a gitti. 1916'da Kutü'l-Amare'yi
kuşatan 18. Kolordu komutanlığına getirildi ve burayı aldıktan sonra
Irak'ta İngilizler'le çarpıştı. 1917'de Diyarbakır'daki 2. Kolordu
komutanlığına getirildi ve Van, Bitlis, Elaziz (Elazığ) cephelerindeki
II. Ordu komutanlığına vekâlet etti. 1918'de Erzincan ve Erzurum'u
Ermeniler'den ve Ruslar'dan geri aldı. Ardından Sarıkamış, Kars ve Gümrü
kalelerini ve Karakilise'yi (Karaköse) kurtardı. Aynı yıl mirliva
(tümgeneral) oldu.

Mondros Mütarekesi sırasında sadrazam olan
Ahmed İzzet Paşa'nın erkân-ı harbiye-i umumiye reisliği (genelkurmay
başkanlığı) önerisini kabul etmeyerek Anadolu'da görev almak istedi.
Önce Tekirdağ'daki 14. Kolordu komutanlığına, ardından da Erzurum'daki
15. Kolordu komutanlığına atanmasını sağlayarak Nisan 1919'da göreve
başladı. Hazırlıkları yapılan Erzurum Kongresi'nin toplanmasında önemli
rol oynadı. Kurtuluş Savaşı'nda Edirne milletvekilliği ve Doğu cephesi
komutanlığı yaptı. Ermeniler'in eline geçen Sarıkamış, Kars ve Gümrü
kalelerini geri alarak 15 Kasım 1920'de Ermeni ordusunu kesin olarak
yendi. Ermeni hükümetiyle Ankara hükümeti adına Gümrü Antlaşması'nı
imzaladı. Kars'ın alınmasıyla ferikliğe (korgeneral) yükseldi. Rus
Sovyet Sosyalist Federe Cumhuriyeti ve Kafkasya hükümetleriyle Kars
Antlaşması görüşmelerini yürüttü. Kurtuluş Savaşı'nın bitiminden sonra
I. Ordu müfettişliğine atandı, 1923'te İstanbul milletvekili oldu.
1924'te, TBMM'deki Dörtler Grubu'nu destekledi. Ardından askerlikten
ayrılarak Halk Fırkası'ndan istifa etti. 17 Kasım 1924'te kurulan
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın başkanlığına seçildi. Parti 3
Haziran 1925'te Şeyh Sait ayaklanması nedeniyle kapatıldı. Karabekir
Mustafa Kemal Paşa'ya karşı yapılan İzmir suikasti ile ilgili görülerek
bazı partililerle birlikte yargılandıysa da beraat etti. Siyasi yaşamına
on iki yıllık aradan sonra, 6 Ocak 1939'da İstanbul milletvekili olarak
devam etti. 1946'da TBMM başkanlığına seçildi ve bu görevde iken öldü.

YAPITLAR
(başlıca): Sırp Bulgar Seferi 1881, 1911; Ermeni Mezalimi, 1918;
İstiklal Harbimizin Esasları, 1933; İtalya-Habeş, 1935; Cihan Harbine
Neden Girdik, Nasıl Girdik, Nasıl İdare Ettik?, 2 cilt, 1936-1937;
Erzincan ve Erzurum'un Kurtuluşu, 1939; İstiklal Harbimiz, (ö.s.), 1960;
İstiklal Harbimizde Enver Paşa ve İttihad ve Terakki Erkânı, (ö.s.),
1967; İttihad ve Terakki Cemiyeti 1896-1909, (ö.s.), 1982.