kist hidatik [Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Uzak Doğu[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Orta Doğu[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Doğu Avrupa ve Güney Amerikada sık görülen bir hastalıktır. Ülkemizde de oldukça yaygındır. Vücutta en çok karaciğeri tutar.
Etyolojik ajan Echinococcustur.
E. granülosus ve E. multinüklearis (E. multilocularis[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] alveolaris) olmak üzere iki parazit[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] aynı hastalığın değişik iki formuna neden olmaktadır. E. granülosus[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] 0.4-0.6 cm uzunlukta olup[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] baş (iki tane emici parçası vardır)[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] boyun[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] cinsel organlar (dişi ve erkek kısımları vardır) ve uterus (yumurtalar burada bulunur) olmak üzere 4 parçadan oluşur.
Çoğunlukla köpek sindirim sisteminde yerleşirler. Ya uterus tamamen düşer veya yumurtaları teker teker salarak hastalığı etrafa bulaştırır. Esas konak köpek ve diğer yırtıcılar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ara konak ise[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] insan ve ot yiyeceklerdir. Echinococcus[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] köpeklerde hastalık yapmaz. Çünkü yumurtası[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] onların sindirim sisteminde parçalanamaz ve parazit[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yumurta içinde dışkı ile atılır. Köpek dışkısının ağıza alınması veya hava yolu ile insan ve ot yiyicilere bulaşan Echinococcus yumurtaları[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] GISe geçer ve deoxykolik asid tarafından parçalanır.
Böylece parazit serbest hale geçip[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] portal sistem vasıtasıyla karaciğere ulaşır. Bununla birlikte kist hidatik[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ancak % 70-80 oranında karaciğerde görülür. Eğer parazit karaciğerden geçerse[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] genellikle akciğer kapiller sisteminde takılır. Yani hastalığın % 10-15i de akciğerlerde görülür. Fakat kist hidatik vücuttaki bütün organlarda yerleşebilir. Yalnız akciğer ve karaciğer dışı organlarda (beyin vb.) görülen kist hidatik vakalarının büyük çoğunluğunda VSD ya da ASD gibi konjenital kalp hastalıklarına rastlanılmaktadır.
Kist Hidatiğin Yapısı:
1. En dışta fibrozisten oluşan bir perikist vardır. 2. Perikistin altında beyaz renkte[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tam pişmiş katı yumurta tarzında[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] asellüler ve lipopolisakkaritten oluşan laminal tabaka (cuticula) bulunur. 3. Cuticulanın içinde[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] onun ve kaya suyu ile skolexlerin yapımını temin eden germinatif membran vardır. 4. Germinatif membranın içinde[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] onun tarafından beslenen[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kaya suyu ve skoleksler bulunur.
Kist hidatik başlıca diffüzyon ile beslenir. Kist sıvısı tamamen izotonik olup[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] hafif alkali ve özgül ağırlığı 1008-1015 arasındadır. İçinde antijenik özellikleri olan çeşitli proteinler bulunur.
Kist hidatikte[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] eğer parçalanmamış intakt bir germinatif membran varsa[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] buna univeziküler kist hidatik denir. (Çoğunlukla E. granülosusta görülür.) Eğer germinatif membran parçalanırsa[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] birçok yapı laminal tabaka içerisinde gelişir (kız kistler) ve buna da multiveziküler kist hidatik denir. (Çoğunlukla E. multinükleariste görülür.) E. granülosus tarafından ortaya çıkan hastalıkta genellikle bir tek kist bulunurken[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] E. multinüklearisin neden olduğu kist hidatikte[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] karaciğer (veya diğer organlar) içinde küçüklü büyüklü birçok kistler bulunmaktadır.
Klinik:
Kist hidatik hastalıkları çoğunlukla asemptomatik seyrederler. Parazit alındıktan yıllar sonra karaciğer içinde yavaş yavaş büyüyen kist[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] hepatomegaliye yol açar. Bulunduğu yerde künt bir ağrı yapar. Hepatomegali nedeniyle basıyla ilgili birtakım sorunlar ortaya çıkabilir. Bunlar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] sara obstrüksiyonu ve sarılık[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] mide basısı[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] akciğer basısı ve solunum şikayetleriyle intraabdominal kitle semptomlarıdır.
Tanı:
1. Kazoni testi: Bir intradermal testtir. Antijenik kist sıvısı verilip[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] reaksiyon gözlenir. Hemen eritem ortaya çıkıp[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] 24-48 saat devam ederse[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tanı konur (% 60-65 tanı koydurur). 2. Weinberg testi: Kompleman fiksasyon esasına dayanan bir flokülasyon testidir. % 70 tanı koydurur. Fakat Kazoni ve Weinberg testleri birlikte yapılırsa bu oran[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] % 80e çıkar. 3. ELİSA: % 90 civarında (+). 4. Düz karın grafisi ve akciğer filmi 5. Karaciğer sintigrafisi: Karaciğer içinde bir kitle bulunduğunu gösterir ve % 90 tanı koydurur. 6. Ultrasonografi: Kitlenin kistik veya solid oluşunu ayıran en önemli tanı aracıdır. Ayrıca kist içerisindeki yapılar ve skoleksleri de göstererek % 100e yakın tanı koydurur. Fakat 1 cmden küçük kistlerde pek yardımcı olmaz. USG kriterleri ile 5 tipe ayrılır: Tip I-IV Tip I Hidatik kum olmaksızın kistik lezyon Tip II Laminar membranın perikistten ayrılması Tip III Kız veziküllerin varlığını düşündüren septalı kist Tip IV Kaba eko veren heterojen kitle Tip V Kalsifiye lezyon 7. Anjiyografi: İnvaziv ve komplikasyonu çok olduğundan rutinde kullanılmaz. 8. İmmünelektroforez: %90 duyarlı
Komplikasyonlar:
1. Perforasyon: Karaciğer içerisindeki kist[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] darbeler veya egzersiz nedeniyle perfore olabilir. Kist içindeki antijenik proteinler vücuda yayılıp anaflaktik şoka neden olur. Şok ortaya çıkmaz ve hasta yaşarsa[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] karın içinde yaygın kistik yapılar oluşup[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] inoperable hale gelebilir. 2. Akciğere fistülizasyon: Komşuluk nedeniyle kist akciğere açılıp plevral effüzyon ve bronkobilier fistüle neden olabilir. 3. Obstrüktif sarılık: Direk safra yollarına bası veya kistin safra yollarına açılması sonucu ortaya çıkar. En sık görülen komplikasyondur. 4. Abse formasyonu: Mikroorganizmaların[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kistin safra yollarına açılması sonucu asendan yolla veya direkt kanla desendan yolla gelip invazyonu nedeniyle ortaya çıkar. Abse oluştuktan sonra parazit yaşayamaz ve kist hidatik ortadan kalkar. Olay artık karaciğer absesidir ve abse tedavisi uygulanır. 5. İntravasküler perforasyon: Şoka neden olur[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ama nadir görülür.
Tedavi:
Kist hidatiğin asıl tedavisi cerrahidir. Fakat cerrahi tedavi sırasındaki strateji önemlidir: 1. Kist ortadan kaldırılmalıdır. 2. Kistin[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] cerrahi müdahale esnasında çevreye bulaşmaması gerekir. 3. Kistin çıkartıldıktan sonra ortaya çıkan boşluk da doldurulmalıdır. 4. Kist safra yollarına açılmışsa[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bunun kapatılması gerekir.
Kist hidatiğin ortadan kaldırılması için % 15lik NaCl ve % 0[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]5lik AgNO3 kullanılır. (Eskiden formaldehit kullanılmaktaydı; fakat[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] safra yolu fibrozisine neden olduğundan artık kullanılmamaktadır.) Operasyonda kist içine bahsedilen solüsyonlar şırınga edilip[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] sonra aspire edilir. Hipertonik NaCl ve AgNO3 parazitlerin ölmesine neden olur ve kistin boşaltılmasında yardımcı olur.
Kist boşluğunun tamiri için çoğunlukla parsiyel kistektomi ve omentopeksi uygulanır. Omentumun bir parçası[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ortaya çıkan boşluğa itilip[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tesbit edilir. Bu yolla aynı zamanda burada biriken sıvıların[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] omentum vasıtası ile absorbsiyonu da sağlanmış olur.
Kist boşluğunun tamiri için kullanılan diğer bir yol ise[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kapitonajdır. Burada kist duvarları[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] dikişlerle birbirine yaklaştırılır. Kist boşluğunun başka bir organa açılması da drenajı temin edebilir. Bu maksatla kistojejunostomi veya kistogastrostomi yapılabilir; fakat[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] pek kullanılan bir metod değildir. Eğer eksternal drenaj uygulanacaksa[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bunun için de çoğunlukla tüp drenajı kullanılır. Bu[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] özellikle kist safra yollarına açılmışsa yapılır.
Marsupializasyon[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kist boşluğunun karın dışına açılmasıdır. Morbiditesi çok yüksek olduğundan[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ancak zorunlu vakalarda uygulanır[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] eski bir tekniktir. Kist hidatiğin cerrahi tedavisinde en çok parsiyel kistektomi + omentopeksi uygulanır.
Medikal tedavide ise[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] 40 mg/kg mebendazole veya albendazol kullanılır. Cerrahi öncesi en az 20 gün kullanılması gerekir. Germinatif membranı parçalar ve parazitin glukozu kullanmasına engel olunarak tedavi sağlanır.
E. multinüklearis tarafından ortaya çıkan kist hidatik çok daha ağır seyreder. Kistin kapsülü yoktur. İnvazivdir ve devamlı olarak ilerler. Karaciğer içi tamamen küçüklü büyüklü kistler ile doludur. Aynen bir malign hastalık gibidir ve karaciğer tümörüne benzer. Cerrahi tedavi uygulanması bugün için mümkün değildir. Bu nedenle en iyi çare mebendazoldur
Konu: Kist hidatik karaciğer kisti 
