[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]kökenleri:Moğollar ırklarının Börte Çine(Mavi
Kurt) ile Koa Maral(Beyaz Keçi)’den geldiğine inanmaktadırlar.Kimi
tarihçiler Moğollar’ın Türk soylu olduklarını söyleseler de bu
kanıtlanabilmiş değildir.Ancak Moğolistan’da yaşayan kavimler arasında
Tuğrul Han önderliğindeki Karaitler gibi bazı Türk boyları olduğu
bilinmektedir.
b.Yaşadıkları alan:Moğollar,bugunün Moğolistan
sınırları içindeki Onon ve Kerulen nehirleri çevresinde
yaşamaktaydılar.Bu alan,etrafında Gobi Çölü olduğundan ve ırmakları
verimsiz olduğundan tarıma elverişli bir alan değildi ve bu nedele
burada hayvancılıkla beslenilmekteydi.Burada yaşayan göçebe kavimler
hayatlarını bu şekilde sürdürmekteydi.
c.Dilleri ve Yazıları: Moğollar yazılı kültür
sahibi olan nadir topluluklardan birisiydi.Moğolca dili Ural-Altay dil
ailesinin Altay bölümüne mensuptu ve yazıları Moğolca ise 10. yüzyılda
bulunmuştu.Moğollar yazı kullanan nadir nomad kavimlerden bir tanesiydi.
d.Yaşam Şekilleri:Moğollar,”yurt” adı verilen
dayanıklı kumaştan yapılan çadır-evlerde yaşarlardı.Bu evler türlü
eşyalarla donatılırdı,göçebe bir kavim oldukları için yaşam şekillerine
de uygundu bu yurtlar.Moğollar,çok eşli olurlardı.Özellikle savaşlarda
esir olarak aldıkları kadınları eşleri veya kumaları yaparlardı.Buna
rağmen Moğollar’da tek bir ana eş olurdu.Yani bu eşlerden bir tanesi
“gözde” olarak seçilir ve mallar ve şan şöhret,o eşten olma oğullara
geçerdi.Bir birlik halinde olmayan Moğol ve o bölgede yaşayan göçebe
Türk-Çin kavimlerinin tek amacı,karınlarını doyurup yaşamlarını
südürmekti.
e.Ordu Düzeni ve Taktikleri: Moğol ordusu yüzde
70 çok hafif zırhlı atlı okçulardan, yüzde 30 ise orta derecede zırhlı
atlı süvarilerden oluşmaktaydı. Moğollar, hayvancılıkla yakından ilgili
oldukları için, atları çok etkili olarak kullanmış, hız kavramı Moğol
fetihlerinin en önemli ögesi olmuştur. Aynen 2.Dünya Savaşı’ndaki gibi
bir “Blitzkrieg”(Yıldırım Savaşı) taktiğiyle vur-kaç yaparak, sonra
düşman kovalamaktan vazgeçince, bir kez daha vurup kaçarak hızlı
birliklerle rakibin üzerine çökerek onlara açık alanda Tatar oku adı
verilen ve en kalın zırhı bile delebilen sivri oklarını yağdırarak
düşmanı, özellikle de ağır zırhlı yavaş birlikleri dağıtmışlar,sonra da
süvarilerle kalan safları temizlemişlerdir. Türkistan bölgesinin
fethinden sonra ise buradaki silah yapımcılarından yararlanarak kuşatma
araçları yapmayı öğrenmişler, kale önü savaşlarında bu araçları ve
neft(yanmış toprak) gibi bazı yanıcı maddeler de kullanmışlardır.
Moğollar ta ki Kubilay dönemine kadar asla piyade birliklerine sahip
olmamışlardır.
f.İmparatorluğu oluşturan kavimler:İmparatorluk,genel
olarak Türk nüfüsundan oluşmaktaydı.Moğolistan’da pek çok boya ayrılmış
ve değişik hanların emrinde toplanmış olan Türk,Moğol,Tatar ve bazı
Çingene(Kıbti) kavimleri yaşamaktaydı.Bir bütün olarak imparatorlukta
ise,Çin,Türk,Tatar,Peştun ve Gur(Afgan,Pakistan
yerlileri),Slav,Acem,Arap,Hint ve Moğol kavimleri
bulunmaktaydı.Moğollar’a tabiyetini sunmuş Türk boyları arasında
Uygurlar,Kırgızlar ve Karluklar da vardı
g.Cengiz Han öncesi: Cengiz Han Moğollar’ı bir birlik altında toplamadan önce Moğollar, pek
çok değişik hanın emri altında yurt- kentlerde toplanmış olarak
yaşamlarını sürdürmekteydi. Zamanında Cengiz Han’ın ataları Kutula Han
gibi, Cengiz’in babası Yesügey gibi bazı nüfuzu kuvvetli kimseler
olmuştu, fakat bunların etkileri çok kısa soluklu olmuş,pek bir etki
yaratmamıştır.Buradaki Türk,Tatar,Çingene ve Çin kavimleri de
Moğollar’la kaynaşmış durumdaydı, ancak kavim sayısı o kadar çoktu ki bu
kavimleri bu birlik altında toplamak neredeyse imkansız görünüyordu.
a. Temuçin: Onon Irmağı kıyısında, büyük Moğol İmparatorluğu’nun kurucusu ve güneşi
olan Timuçin, Yesügey ve Hoelün’den 1155 yılında doğdu. Çocukluğu
abileri ve annesinin yanında avlanmayı ve hayvan otlatmayı, balık
tutmayı öğrenerek, zaman zaman da kabile reisi olan babasına gezilerinde
eşlik ederek geçti. Yesügey nüfuzlu bir kabile reisiydi ve evinin
etrafında kabilesinden pek çok insan ve yurtları vardı. Timuçin 10
yaşında babasıyla beraber hayatını değiştirecek bir seyahate çıktı.
Babasıyla Ongirat Hanı Dey Seçen’in yanına gidip kızları Börte’yi
Temuçin’e istediler. Dey Seçen teklifi kabul etti,Temuçin bir süre Dey
Seçen’in yanında kalacaktı. Ancak Yesügey dönmek zorundaydı. Yesügey
dönüş yolunda Merkitler tarafından konuk edilme bahanesiyle yemekte
zehirlendi ve Temuçin için çocukluğun zorlu bir evresi başlamış oldu.
Han’ın akrabalarından, daha sonra ailenin bakımını üstlenecek olan
Mönglik, Temuçin’i Dey Seçen’in yanından alıp yurda geri getirdi. Ancak,
Yesügey’in ölümünden sonra ise etrafındakiler yurtlarını terkettiler ve
Yesügey’in ailesi ırmak kıyısında yalnızlığa terk edildi. Bu süre
içinde Temuçin ve kardeşleri büyükten küçüğe Bekter, Belgütey, Kasar,
Kaçiun ve Temüge, ailenin geçimini sağlayabilmek için avdan ava koştular
ve bu sıralarda hayvan bakımını ve silah kullanmayı öğrendiler. 1166’da
Temuçin daha sonra da bahsi geçecek olan Camuka ile tanıştı ve kan
kardeşi(anda) oldular. 1167 yılında ise büyük bir felaket oldu. Kasar ve
Temuçin, anlaşamadıkları bir türlü anlaşamadıkları abileri Bekter’i bir
av sırasında çıkan anlaşmazlık sonucu vurdular. Bu Temuçin’in kardeş
katili damgası yemesine sebep olduysa da Yesügey’in kumasından oğlu olan
üvey oğlu Bekter’in ölümüne öz kardeşi Belgütey bile ses çıkarmamıştı.
1171 yılında ise Temuçin, tehlike olmadan onu etkisiz hale getirmek
isteyen Tayiçiutlar tarafından ağır bir direniş sonrası tutsak edildi.
Ancak buradan da kaçmayı başaran Temuçin, at hırsızlığı yaparken
gelecekte en yakın arkadaşı olan Borçu ve daha sonra da Urgankay
kavminden Celme ile tanıştı ve bunlar imparatorluk süresince Han’ın
değişmez arkadaşları ve komutanları oldular. Celme’den sonra kardeşi
Subutay da Cengiz Han’a katıldı. Tahminen 1180 yılında ise, Temuçin daha
önce söz verildiği üzere Börte ile evlendi. Bu tarihten sonra Temuçin,
kardeşleriyle beraber güçlü bir Moğol Hanı olan ve babasının andası olan
Tuğrul Han’ın hizmetine girdi ve uzun süre onun hizmetinde kalarak onun
saflarında savaştı. Tuğrul Han, ona babasıyla olan ve Moğollar’da çok
şerefli sayılan andalığının etkisiyle Temuçin’e hanlığını kurtarıp iade
edeceğine söz verdi.Ancak Timuçin burada da rahat bırakılmadı. Börte,
Yesügey’in Merkit kabilesinden zorla kız kaçırmasına öç olarak
Merkitlerce kaçırıldı. Bunun üzerine Camuka’ya haber yollayan Temuçin ve
Tuğrul, ordularını Camuka ile birleştirip Merkitler’e saldırarak
Börte’yi kurtardılar, Börte bir süre Camuka’nın konuğu olarak kaldı. Bu
kurtarmadan bir süre sonra Cengiz Han’ın ilk oğlu olan Cuci
doğdu.(1182). Bu nedenle Cuci’nin Cengiz Han’ın değil de Camuka’nın oğlu
olduğu söylenmektedir, fakat bu kesin değildir, yine de Cengiz Han onu
oğlu olarak kabul etmiştir ancak tarihçilere göre Cuci ve Cengiz Han
arasındaki bağlar hep zayıf olmuştur ve Han, diğer oğullarına gösterdiği
sevgiyi ona göstermemiştir. Bundan sonra Cengiz Han halkını ve eski
aşiretini, akrabalarını etrafında toplamaya başlar ve babasının andası
Tuğrul Han’ın korumasından da bir süre sonra çıkarak Onon ve Kerulen
Irmakları arasında yurdunu kurar. Bu sırada oğulları Çağatay(1184),
Ögedey(1186) ve Tuluy(1193) dünyaya gelir. 1184’te ise Timuçin ile
Camuka kendi kaderlerini ve yurtlarını ayırırlar. Gitgide gücü büyüyen
Cengiz Han, pek çok Moğol önderini etrafında topladı ve pek çok kavim
ona bağlılıklarını bildirdi. Cengiz Han da bu sırada boş durmayarak
büyük askeri gücü ve siyasi etkisiyle her geçen gün yüzlerce Moğol
kavminin daha çoğunu egemenliği altına almaya başladı. Bunun için de pek
çok irili ufaklı kavimle tanıştı ve askerleriyle beraber ganimetlerini,
servetini ve sahip oldukları kuma sayısını artırdılar. Bu seferlerde
ünlü general Cebe gibi pek çok değerli askeri veya bilge insanları da
yurtlarına alarak aralarına kattılar. Karaitli Tuğrul da onu
desteklemeye devam etti, bunun ödülünü, ilerde Naymanlar tarafından
mağlup edildiğinde Temuçin’in ona ülkesini geri vermesiyle alacaktı,
ancak daha sonra o da daha çok güç elde etmek için Timuçin’e ihanet
edecek ve öldürülecektir. Bu yıllarda Dağınık bir şekilde yaşayan göçebe
Moğollar ise doğal olarak güçlü ve etkin bir lider arayışındaydı. Bunun
için iki aday vardı: İki anda Temuçin ve Camuka. En sonunda 1196
yılında daha çok liderin desteğini almış ve daha etkin olan, daha güçlü
orduya sahip Temuçin, Kağan ilan edilir ve bundan sonra Cengiz adını
alır. Bundan sonra 40 yaşındaki Temuçin, Cengiz Han olmuştur.
Konu: Tarihin en büyük savaşçıları "Moğollar" 
