Kale-i Sultaniye Antlaşması

İmzacı Devletler
Büyük Britanya-Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı

VE
Osmanlı
İmparatorluğu

Yer
Çanakkale

İmza
5 Ocak 1809


Kale-i
Sultaniye Antlaşması (Çanakkale Antlaşması), 1807-1809 Osmanlı-Büyük
Britanya Savaşı'nın sonucu olarak 5 Ocak1809 tarihinde, Osmanlı Devleti
ile Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı arasında
imzalanmış bir antlaşmadır. Antlaşmaya Osmanlı tarafını temsilen nişancı
Mehmet Emin Vahat Efendi, Birleşik Krallık tarafını temsilen Robert
Adair imza koymuştur.
On iki maddeden oluşan bu antlaşmaya göre Büyük
Britanya'nın işgal etmiş olduğu Osmanlı toprakları Osmanlı Devleti'ne
geri verilecekti. Osmanlı topraklarında bulunan Britanyalı tüccarların
savaş sırasında Osmanlı Devleti tarafından el konulmuş olan malları
sahiplerine iade edilecekti.
Antlaşmanın 4. maddesi, Eylül 1675'te
Büyük Britanya ile Osmanlı arasında imzalanmış olan ve daha önceki
Britanya imtiyaz ve kapitülasyonlarının bir özeti niteliğinde olan
antlaşmanın geçerli olduğunu bildiriyordu. Buna ek olarak, 5. maddede,
Birleşik Krallık'ın da kendi sınırları içinde ticaret yapacak olan
Osmanlı gemilerine ve tüccarlarına elverişli koşullar sağlayacağı
belirtiliyordu. Altıncı maddede, Osmanlı Devleti'nin belirlemiş olduğu
gümrük haddinie Britanyalı tüccarların kabul edileceği bildiriliyordu.
Yedinci,
sekizinci ve dokuzuncu maddeler, diplomatik temsil konusunda
düzenlemeler getiriyordu. Elçilere karşılıklı olarak saygı gösterilecek,
Osmanlı Devleti kendi tebasının haklarını korumak için Malta dahil
olmak üzere Birleşik Krallık yönetimindeki topraklarda şehbender
(konsolos) görevlendirebilecekti. Büyük Britanya'nın Osmanlı
topraklarındaki diplomatik temsilciliklerinde tercüman
görevlendirilmesi, Osmanlı Devleti tarafından verilecek beratlarla
mümkün olacaktı. Tüccar ve zanaatkârlara tercüman beratı verilmeyecekti.
Osmanlı Devleti tebasından kişiler Birleşik Krallık konsolosu olarak
görevlendirilemeyecekti. Onuncu maddede, Osmanlı tebasından kişilerin
Büyük Britanya himayesine alınamayacağı belirtiliyordu. Antlaşmanın en
önemli maddesi olan on birinci maddeyle, savaş gemilerinin Çanakkale ve
İstanbul boğazlarından geçmelerinin önceki dönemlerde her zaman yasak
olmuş olduğu hatırlatılıyor, bu eski kurala tüm devletlerin barış
döneminde de uyması isteniyordu. Büyük Britanya tarafı, bu kurala
uyacağını belirtiyordu. Son maddede antlaşmanın yürürlüğe giriş süreci
düzenlenmişti.

Ayrıca bu antlaşmanın bazı gizli maddelerinde
Birleşik Krallık'ın Osmanlı Devleti'ne Fransa'ya karşı bir savaş halinde
destek vereceği hükümleri bulunmaktaydı.