Ecdadin kİm?

BOP Eşbaşkanı, Yunanistan gezisinde yöneltilen “Patriği ekümenik
olarak tanıyor musunuz?” sorusuna, “ecdadımı rahatsız etmediğine göre,
beni de rahatsız etmez ama Türkiye’de rahatsız olan birileri var”
cevabını verdi. Eşbaşkan, bu sözleriyle, Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu
Atatürk’ü “ecdat” olarak tanımadığını itiraf etmiş oldu.

Gazi Mustafa Kemal’in Fener Rum
Patrikhanesi hakkındaki görüşleri yeterince açıktır: “Bir fesat ve
hıyanet ocağı olan ve memleketimize nifak tohumları eken, uyuşmazlıklar
yaratan, Hıristiyan hemşerilerimizin huzur ve refahı için de uğursuzluğa
ve felakete sebep olan İstanbul Rum Patrikhanesini artık topraklarımız
üzerinde bırakamayız. Bu tehlikeli teşkilatı memleketimizde muhafazaya
bizi mecbur etmek için ne gibi vesile ve sebepler gösterilebilir?
Türkiye’nin Rum Patrikhanesi için arazi üzerinde bir sığınılacak yer
göstermeye ne mecburiyeti var? Bu fesat ocağının hakiki yeri, Yunanistan
değil midir?” Hakimiyet-i Milliye Gazetesi (20 Ocak 1923)
BOP Eşbaşkanı şimdi, ekümenlikten
rahatsızlık duymayan “ecdadımız” sözcüğü ile kimi kast ettiğini
açıklamak zorundadır. Türkiye Cumhuriyetinin Osmanlı İmparatorluğundan
farklı bir devlet olduğunu idrak edemeyen BOP Eşbaşkanının, Büyük
önderimizin aynı demeçte sarf ettiği şu sözleri nasıl izah edeceği ise
merak konusudur: “Büyük Millet Meclisi tarafından idare edilmekte olan
yeni Türkiye, Babıali’nin taht-ı idaresindeki eski Osmanlı İmparatorluğu
değildir.”
Tayyip Erdoğan’ın diplomatik bir gezide, temsil ettiği devletin kurucu
ilkelerini değil de, Osmanlı devletinin uygulamalarını benimsediğini
ilan etmesi, taşıdığı “BOP Eşbaşkanı” sıfatına çok uygun düşmektedir.
Çünkü ekümeniklik iddiası, Türkiye Cumhuriyeti’ni tanımama, yani kuruluş
senedimiz anlamına gelen Lozan Anlaşmasını yok sayma girişimidir. Daha
da ötesi, Yunan Kilisesinin 2004 yılında “yaşatıyoruz” dediği, Megalo
İdeanın ön aşamasıdır.
“Yunanistan Anayasası’nda belki de başka bir ülkede örneği bulunmayan
maddeler bulunur. Bunlardan 3. madde özetle şöyledir: Yunanistan’ın
resmi dini Ortodoksluktur, dinin başı Konstantinopolis’tedir (İstanbul)”
[1]
“Bizans döneminde kullanılan ve bir anlamda hadiseye bir açıklık getiren
şu söylem göz ardı edilmektedir: ‘Patriksiz İmparatorluk olmaz’
(İmperium sine Patriarcha non staret). Evet, bu tarihsel söylem, zaten
içinde gerçeği de barındırmaktadır. Patrikhane; imparatorluk için bir
araçtır ve de kullanılan bir araçtır.” [2]
Öte yandan BOP Eşbaşkanının, “ecdadımı rahatsız etmediğine göre, beni de
rahatsız etmez” sözleri, Osmanlı dönemi hakkında da, yanıltıcı bir
fikir vermektedir. Bu ifadelerle tarih çarpıtılmakta, sanki Osmanlı
Devleti, Fener Rum Patrikhanesine milli temsil hakkı vermiş gibi bir
sonuç çıkarılmaktadır. Osmanlı Devletinin, çok milletli ve çok dinli bir
imparatorluk olduğu ve patrikhanenin tüm temsil yetkisinin, cemaati ile
sınırlı olduğu gerçeği göz ardı edilmektedir.
“Bugün Türk tarihçileri Osmanlı hoşgörüsünü vurgulamak adına genelleme
yanılgısına düşerek ancak 18. yüzyıl sonları ve 19. yüzyıl başlarında
ortaya çıkan bir Millet Sistemi ve Millet Başılığı statüsünü Fatih
dönemine bağlarlar. Fatih Sultan Mehmet, İstanbul Patrikliğine Bizans
dönemindeki haklarını ve itibarını iade etmiştir, ancak tarihî deliller
patrik efendiye millet başı statüsü verildiğini ispat etmeye yeterli
değildir. Nitekim bugüne kadar Osmanlı arşivlerinde bu tür bir belge
bulunamamıştır. Patrikhanenin kendisi de bu yönde bir ferman ibraz
edememektedir, ayrıca patriklere verilen fermanlarda da Osmanlı tebaası
bütün Ortodoksları temsil ettiğini ima eden millet başı lafzı yoktur.”
[3]
Din ve kültür birliği esasıyla ulus devlet olarak kurulan Türkiye
Cumhuriyeti, sınırları içersinde kalan tarihsel bir olguyu, Lozan
Anlaşması ile çözmeye çalışmış ancak o günün koşulları nedeniyle bu
pazarlıkta istediği sonucu alamamıştır.
“Fener Rum Patrikhanesi, 1453′ten Lozan Antlaşması’na kadar geçen süre
zarfında Türk kanunları himayesinde tam bir emniyet altında bulunmuştur.
Lozan görüşmelerinde Patrikhane konusu, Azınlıklar Alt Komisyonu’nda
gündeme geldi. Türkiye, Patrikhane’nin kesinlikle Türk topraklarından
çıkarılmasını istiyordu, ancak Türk Heyeti, karşısında bu isteğe direnen
çok sert bir muhalefet buldu. Görüşmeler süresince, Türk delegelerini
en çok uğraştıran konuların başında gelen Patrikhane meselesi, yapılan
yoğun tartışmaların ardından, Osmanlı döneminde bütün ayrıcalıkların
kaldırılıp, yalnızca dini yetkileri ile sınırlı kalması koşuluyla,
Patrikhane’nin İstanbul’da kalmasının kabul edilmesiyle sonuçlandı.” [4]
Ulus devletimizi tasfiye etmeye çalışan Haçlı Seferi, Lozan bakiyesi
olan Patrikhane sorununu, masum bir unvan talebi olarak göstermektedir.
Ancak ekümeniklik kavramı açık bir şekilde bir topluluğun egemen olduğu
coğrafya anlamına gelmektedir. “Ekümeni Hıristiyan dinin ve uygarlığının
ekonomik olduğu coğrafi alan, egemen olduğu evet, bu nedenle de
ekümenik olduğu coğrafi alan demektir”[5]. Aytunç Altındal’ın bu
konuşmasındaki bilgiye göre, 2005 yılında Milletvekili olan Emin Şirin,
TBMM’de verdiği soru önergesinde, “ekümenikliğin ne olduğunu?” sorar.
Hükümet adına verilen cevapta şu tanımlama yapılır: “Ekümenik demek
Hıristiyan ümmetinin coğrafi alanlarını kapsamaktadır.”
Bu sözlerden, 24 ülkenin sınırlarını değiştirmeyi hedefleyen Büyük
Ortadoğu Projesinin Eşbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın, görevini bilinçli
olarak yaptığı anlaşılmaktadır. Görev bu aşamada, İstanbul’da küçük bir
din devletine “coğrafi alan” tahsis etmek üzere, icra edilmektedir.
HAKAN YAVUZ