PERU / Güney Amerika Kıtası

And dağları bölgesinde yer alan Peru, kuzeyde ekvador
ve Kolomibya, doğuda Brezilya ve Bolivya, güneyde Şili ile

çevrelenmiştir. Yüzölçümü bakımından, Brezilya ve
Arjantin' den sonra Güney Amerika nın üçüncü en büyük ülkesidir.



Peru bir zamanlar Ekvador' un kuzeyinden güneye, Şili
ve Arjantin' e uzanan Inka imparatorluğunun merkezi idi.

XVI. yüzyıl başlarında ülkeyi istila eden Ispanyol
sömürgecileri,

1820 yıllarında Ispanya ile bağlarını sonra erdirerek
bağımsız olmuşlardır.

Fakat iç savaşlar, siyasal karışıklıklar

ve zengin toprak sahibi azınlığın toplumsal
reformlara karşı direnişi,

ekonomik gelişmeyi engellemiştir.

Bugün bile, Peru' nun büyük yeraltı zenginlikleri ve
balık kaynakları iyice

değerlendirildiği halde, milli gelirin düşük olması,
ülkede yoksulluğun yaygın olduğunu gösterir.

Peru 1933......[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

1968 yılında yapılan bir askeri darbeden bu yana ,

askeri bir cunta tarafından yönetilmekte olan Peru,

Birleşmiş Milletler Örgütü
üyesidir.



Üç Bölge:


Batıdan doğuya doğru Peru belli başlı üc doğal bölge
gösterir.

Bunlar Costa ( dar kıyı şeridi ) Sierra

( Peru' nun batı kısmının coğu yöresine egemen olan
And dağları )

ve Montana ( doğudaki dağ vadileri ve Amazon
yöresinin büyük iç ovaları ) bölgesidir.


Costa, Büyük okyanus kıyısında,

ülke uzantısı boyunca 2 230 km. kadar devam eden dar bir cöl serididir.

En kuzeyde 80 km. kadar genişlikte, kum tepeleriyle
kaplı, arkası

And dağları ile cevrili bir ova yer alır.

Güneye inildikce bu ova daralır.

Trujillo' dan güneye doğru kıyı ovası büyük ölçüde
kaybolur

ve yerini And dağlarının cıplak yamacları veya
okyanustan dik

bir şekilde yükselan kaya tabakaları ve kıyı
platoları halinde sıradağlar alır.

Özellikle, orta kısımlarda dağlar vadilerle kesilmiş olup,

bu vadilerin ağızlarında bulunan geniş alüvyonlu
birikintiler kıyı boyunda verimli

ova şeritleri meydana getirir.


Sierra bölgesi Peru' nun aşağı yukarı % 28' ini
oluşturur.

And dağlarının bu kısmı derin vadilerle bölünmüş,
paralel halde

uzanan yüksek sıradağlardan meydana gelmiştir.

Ancak güneyde And dağları, güneydoğuya doğru Bolivya
icine kadar uzanan ve

Titicaca gölünü ( Güney Amerikanın en büyük gölü )
iceren geniş bir platoyu cevreler.

Bu plato 3 650 metrenin altında
bir yükseklikte ise de,

burada yer alan yedi tepe 5 790 m. ' yi aşar.


Nevado Tocllaraju 6032m/ Peru… [Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]



Orta Peru' nun batısında bulunan 6 768 metre
yükseklikte ki Huascaran dağı, ülkenin en yüksek tepesidir.

And tepelerinin bazıları volkaniktir. Bunlardan El
Misti,



Peru' nun güneyindeki Arequipa …[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]…..kenti
üzerinde 5 835 m. ' ye yükselerek karla kaplı, bakışımlı bir tepe
oluşturur.



Montana bölgesi ( doğu And vadileri ve doğu ovaları )
Peru‚

nun hemen hemen üçte ikisini meydana getirir.

And dağlarının doğu yamacları, Maranon, Huallaga ve
Ucayali – Urubamba ırmakları dahil olmak üzere,

Amazon ırmağının başlıca kaynaklarından
bazılarının oluşturduğu derin boğazlarla yarılmıştır .

Peru’ nun kuzeyi hemen hemen edvatora ulaşırsa da
ülkenin coğu kısmında ekvator iklimi görülmez.

Peru kıyı bölgesi genellikle
kıyıdan kuzeybatıya esen Peru

veya Humboldt soğuk rüzgarları sonucu serin

ve bulutlu, fakat yağışsız bir iklime sahiptir.

Denizden gelen nemli hava, Humboldt rüzgarları ile
serinler

ve nem, yogun sise ( garina ) veya yağış sağlamayan
alcak bulutlara dönüşür.

Zaman zaman güneyden esen ilik El Nino rüzgarları,
soguk Humboldt hava akımının
yerini alır.

Güneyden gelen bu akım dengesiz hava koşulları
meydana getirerek sağanak halinde yağışlara neden olur.


And bölgesinde yükseklere cıkıldıkca sıcaklık azalır.
3 350 m. yükseklikteki Cuzco‚

da sıcaklık ortalaması 11 ° C dir.

5 030 m.’ den sonra sıcaklık donma noktasının altına
düşer.

Yağış en cok ekim ile nisan ayları arasında olur.


Montana bölgesinde ılık nemli bir iklim vardır.

Sıcaklık ortalaması 26°C olup yıllık yağış ortalaması
2 030 mm. ‚ yi gecer.

Peru’ nun bitki örtüsü ilim kuşaklarına göre değişir.


Kuru Büyük okyanus kıyısı cıplaktır.

Batı And dağlarında karlı bölgenin aşağısındaki
nisbeten kurak yamaclarda,

kuraklığa dayanıklı calılar ve otlar yetişir:

Aşağı Montana bölgesi tropikal yağmur ormanları ile
kaplıdır.

Nisbeten ılık, nemli bir iklime sahip doğu And
dağları yamaclarında, 3 050m.’ yi

aşan bir yüksekliğe kadar dağ ormanları yer alır.



Peru’ nun kıyı bölgesinde , pelikan ve diger deniz
kuşları balık avlayarak yasarlar.

Yüksek dag yamaclarinda akbaba

ve guanako ( bir cins deve )
bulunur.

Montana bölgesi pars ve papagan gibi tropikal
hayvanlar bakımından zengindir.



Halk:



Ülkede yasayan en kalabalık ırk nüfusun % 46 ‚ şını
oluşturan Kızılderililer

ve % 42 ‚ sini oluşturan metislerdir.

Ayrıca sayıca az ( % 12 ) fakat önemli bir beyaz grup
da vardır.

Nüfusun % 60 kadarı Sierra bölgesinde yaşar.


Bu nüfusun icinde, belli başlı maden – ocakları
merkezleri ile yüksek platolarda

ve vadilerde dağınık gruplar halinde

yaşayan göcebe Kızılderili topluluklar da ..[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]..yer alır.
Arequipa And

bölgesinin en büyük kentidir.

Doğuya doğru, And dağları yamacları arasındaki derin
vadilerde nüfusun aşağı

yukarı % 13 ‚ ü yaşar. Doğudaki ovaların tek önemli
kenti olan Iquitos, Amazon
ırmağının limanıdır.


Kıyıdaki cöl bölgesinde yer alan vahalar, yüksek
Sierra bölgesinden

daha az insan barındırmakta birlikte ( tüm nüfusun %
27 kari ) Peru’ nun ekonomik

ve ticari merkezini meydana getirirler.

Ülkenin dört büyük kentinden ücü buradadır.

Bunlar başkent Lima, limanı Callao ve Turjillo
kentleridir.


Hemen hemen tüm Peru halkı Katoliktir. Eğitim 7 ila
16 yaşları... [Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]...arasında zorunlu kılınmış


olmakla birlikte okul sayısi cok azdır

ve halkın coğunluğu okuma yazma bilmez.






Balıkcılık:

Son yıllarda Peru, dünyanın önde gelen balıkcılık
ülkeleri arasında yer almıştir.

1950 yıllarından önce başlamış olan som balığı

ve karides avcılığına, son yıllarda hamsi avcılığı eklenmiştir.

Hamsi Kuzey Amerika ve Avrupa piyasında protein
bakımından zengin,

kümes hayvanları ve büyükbaş hayvan yemi yapımında
kullanılmaktadır.




Bugün Peru yılda 8 – 10 milyon ton balık
avlamaktadır.

Bu miktar dünyada tutulan balıkların yedide birine
eşittir.

Balık kaynaklarını korumak amacıyle Peru, kıyıdan 320
kilometre acığa kadar olan

bölgeyi karasuları olarak ilan etmiştir.





Tarım ve orman kaynakları:



Peru’ nun tarım bakımından verimli kesimi kıyıdaki
cöl seridi icinde yer alır.

Suları kurumayan on ırmak cölden gecerek büyük
okyanusa dökülür.

Kırktan fazla ırmak ise okyanusa erişmeden tükenir

ve haziran veya ağustos ile ekim ayları arasında tamamen kurur.


Bununla beraber, sulama yoluyle bu bölgeler,
özellikle Peru’ nun kuzeyinde,

yogun tarim üretimi sağlayan
göz alıcı yeşil şeritler haline dönüşür.


Pamuk, şekerkamış, pirinc, üzüm , zeytin, mısır, muz,
turuncgiller

ve sebze bu kıyı vahalarırın belli başli ürünleridir.




[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]...Lama Peru' da
yük hayvanı olarak kullanilir.

Lamalar siyahtan beyaza kadar cesitli renklerde
olabilirler.

Tüyleri yün gibidir. Yerel halkin giysileri genelikle
bundan yapılır


Sirra bölgesinin yüksek kesimlerinde asağı yukar 4
270 m. yükseklikte,

Kızılderili topluluklar tarafindan patates ekimi
yapılır.

Birkac yüz metre aşagıdaki daha elverisli alanlarda
baklagiller

ve coğunlukla mısır, bugday, arpa ve akdari olmak
üzere tahil üretilir.

Eski Inka imparatorluğunun merkezi olan 3 350m.
yükseklikteki Cuzco havzası

ve Titicaca gölü yöresi iki yoğun tarımsal yerlesme
bölgeleridir.

Karlık bölgenin aşağısındaki yüksek otlaklar da ve
ekim için uygun olmayan dik,

kayalık veya çok kuru yamaclarda koyun, lama ve
alpaka beslenir.


Yüzyıllar boyunca toprağın büyük bir bölümü toprak
ağalarının elinde kalmıştır.

Bu geniş ciftliklere haciendas veya comunidades adı
verilmiştir.

Bununla beraber, 1969 temmuzunda Peru’ da geniş bir
kamulaştırmayı

ve toprak dağıtımını

öngören bir tarım reformu yasası yürürlüğe girmiştir.


Ancak bu reforma karşın, tarımsal gelişmeler ağır
olmaktadır.

Cünkü nüfusun hemen hemen % 60 ‚ i toprak üzerinde
calışmakla birlikte,

tüm arazinin ancak % 3’ ü ekilebilmektedir.

Besin maddelerinin ithali ülke ekonomisi üzerinde çok
ağır bir yük oluşturmaktadır.

Zaman zaman doğu vadileri planlı ekim alanları haline
getirilmek istenmiş

fakat alınan sounuclar kısıtlı kalmıştır.

Ülkenin % 60’ tan fazlası ormanlıktır. Kuzeydoğu
Peru, tropikal ormanlarla kaplıdır.

Ancak ormanlardan yararlanma olanağı da sınırlıdır.



Madenler:


Peru dünyada en fazla gümüş üreten ücüncü ülkedir.

Maden bölgesinin merkezi And dağlarında 4 270 m.
yükseklikte ve

Lima’ nın 177 kilometre kuzeydoğusunda yer alan Cerro
de Pasco’ dur.

Maden bakımından olağanüstü zengin bir bölgede
gümüşün yanı sıra bakır ,

cinko, kursu, altın, bizmut, vanadyum ve kömür de
elde edilir.


Güney Peru’ nun kıyı kesiminde yer alan cöllük
alanlarda düşük kaliteli,

geniş bakır yatakları vardır.

Lima’ nın aşağı yukarı 480 kilometre güneyindeki
Marcona bölgesinde demir cıkarılır.

Devletleştirilmiş petrol sanayı, Talara’ nın kuzey

ve doğusunda, kıyı boyunda yer alır.

Doğu And yamacları ve Piedmont bölgesinde bulunan
petrol, ülkenin geleceği için

önemli bir etkendir.


Ayrıca Peru’ nun zengin maden kaynakları arasında
tungsten, fosfat ve potas da vardır.



Sanayi:

Yapım sanayii Lima – Callao bölgesinde toplanmıştir.

Celik, otomobil, lastik, petrokimya, boya, cimento,
göbre, pamuklu

ve yünlü dokuma, ayakkabı ve cesitli tüketim ürünleri
tesisleri vardır.

Ithal edilen mallarin toplanması, islenmesi de önemli
bir iş koludur.

Maden tasfiyehaneleri, petrol rafinerileri, şeker
fabrikaları

ve kıyı bölgesinde gelişen deniz ürünleri fabrikaları


sanayı sektörünün önemli bir bölümünü meydana
getirir.

Balık sanayii, Chimbote’ de naylon ağ yapımi

ve tekne yapımcılığı gibi yeni iş alanlarının
acılmasına neden olmuştur.



Ulaştırma:


Ekonomik gelişme ulaşim zorluklariyle
baltalanmaktadır.

Toprağın dik yükselisleri, depremlerin etkileri,
toprak kaymaları,

seller, hemen hemen hic gecit vermeyen ormanlik
alanlar

ve nüfusun yoğun olduğu merkezleri birbirinden ayıran
ıssız bölgeler ulaştırma

acısından büyük engeller oluşturur.

Peru demiryollari 3 540 km. uzunluktadır.

Sulanabilen cöl vahalarının bircoğunu en yakın
limanlarına bağlayan kısa hatlar

vardır.


Iç Bölgelere uzatılan iki hat kıyı ile Sierra bölgesi
arasında ulasımı sağlar.


Ikinci hat ise, güney kiyi limani Mollendo ile
Titicaca gölü

ve Cuzco arasında yer alır. Karayollari çoğunlukla
kalitesizdir.

En önemli yol, 3 413 km. uzunluktaki Pan - Amerikan
yolunun Peru uzantısıdır.

Bu yol kiyinin cöl merkezleri arasından

gerçek Arequipa Puno....[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.].... ve Bolivya
ile And bölgesi arasinda

bağlantı kurar. Rio de Janeiro - Lima yolunun And
dagları

bölgesinden gecen kısmi da bitirilmiştir.

Peru' nun ücra bölgesi olan Amazon ovalarına ulaşım,
coğunlukla Amazon ırmağı aracılığıyle olur.

Bu yoldan Brezilya' ya gelebilir. Fakat okyanus teknelerinin Amazon


Irmağında ki limanı Iquitos, Atlas okyanus
kıyısındaki Callao kentidir.


Havayolları, başkaca ulaşım olanağı olmayan uzak
bölgeler arasında

hızlı bir bağlantı saglamak bakımından büyük önem
taşır.



Dış Ticaret:


Peru' nun başlıca ihrac maddeleri, bakır, balık ve
balık ürünleri, gümüş, demir,

şeker, pamuk, kurşun, kalay ve kahvedir.

Ihracat özellikle Amerika Birleşik Devletleri,
Japonya ve Batı Almanya' ya yapılır.

Ithal edilen maddeler ise makine, besin maddeleri ( özellikle tahil ) , yağ, taşıt

ve ulaşım malzemesi, kimyasal maddeler, giysi ve
madeni eşyalardır.





Kaynak :
Tüm Bilgiler Gelişim Ülkeler Ansiklopedi Kitabından - Alıntılardır
zamanın da yazdıklarım /

Resimler google
üzerine bulabildiklerim 1 tanesi scanner üzerine kopyaladığım / 16
Aralık 2007